Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Elblągu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu – IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Walkowiak

Protokolant: sekretarz sądowy Dorota Miś-Jędrzejewska

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2024 r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania J. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w E.

z dnia 12 października 2023 r., znak: (...)

o emeryturę pomostową

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. G. prawo do emerytury pomostowej od 21 września 2023 r.;

II.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. na rzecz ubezpieczonego J. G. kwotę 180 zł (słownie: sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

III.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 953/23

UZASADNIENIE

pkt I. i II. wyroku z dnia 20 grudnia 2024 r.

Ubezpieczony J. G. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w E. z dnia 12 października 2023 r., znak: (...), którą organ rentowy odmówił mu prawa do emerytury pomostowej. Ubezpieczony wniósł o zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do świadczenia. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że pracował w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w okresie od 2 maja 1987 r. do 1 grudnia 1989 r., od 1 czerwca 199 0r. do 14 kwietnia 1995 r. i od 1 lipca 1995 r. do 31 stycznia 2007 r. jako sanitariusz-noszowy w zespole pomocy doraźnej pogotowania ratunkowego, zaś w okresach od 29 sierpnia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. i od 1 stycznia 2009 r. do 31 marca 2009 r. jako kierowca samochodu uprzywilejowanego w ruchu.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. wniósł o jego oddalenie i o zasądzenie od ubezpieczonego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany wyjaśnił, że ubezpieczony po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, jak również nie ma on okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych wynoszącego co najmniej 15 lat na dzień 1 stycznia 2009 r. W odniesieniu do wnioskowanych przez ubezpieczonego okresów od 2 maja 1987 r. do 1 grudnia 1989 r., od 1 czerwca 1990 r. do 14 kwietnia 1995 r. i od 1 lipca 1995 r. do 31 stycznia 2007 r. oraz od 29 sierpnia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. pozwany wskazał, że w świadectwie pracy pracodawca nie wskazał stanowisk pracy zgodnie z wykazem, działem, pozycją i punktem zarządzenia resortowego, pod który podlegał zakład pracy. W odniesieniu zaś d okresu od 1 stycznia 2009 r. do 31 marca 2009 r. pozwany wyjaśnił, że ubezpieczony nie został zgłoszony do ZUS jako pracownik zatrudniony w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. G., ur. (...), wnioskiem z dnia 21 września 2023 r. wystąpił do organu rentowego o prawo do emerytury pomostowej. Do wniosku dołączył duplikat świadectwa pracy z dnia 19 września 2023 r. z okresu zatrudnienia w (...) w B. od 2 maja 1987 r. do 31 marca 2009 r., w którym wskazano, że wykonywał on pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze: jako sanitariusz noszowy – praca w zespole pomocy doraźnej pogotowia ratunkowego w okresach od 2 maja 1987 r. do 1 grudnia 1989 r., od 1 czerwca 1990 r. do 14 kwietnia 1995 r., od 1 lipca 1995 r. do 31 stycznia 2007 r. (wykaz A, dział XII, pkt 4 rozporządzenia RM z 7 lutego 1983r.), zaś jako kierowca samochodu uprzywilejowanego w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych – w okresie od 29 sierpnia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. (wykaz A, dział VIII, pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze; Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późń. zm.), zaś jako kierowca pojazdu uprzywilejowanego w okresie od 1 stycznia 2009 r. do 31 marca 2009 r. (punkt 9 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych).

Na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ubezpieczonego pozwany organ rentowy ustalił, że ubezpieczony legitymuje się łącznym stażem ubezpieczenia w wymiarze 29 lat, 9 miesięcy i 14 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Decyzją z dnia 12 października 2023 r. pozwany odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej wskazując, że ubezpieczony po 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, jak również nie udowodni on okresu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat.

Pozwany wyjaśnił, że do stażu pracy w szczególnych warunkach uwzględniony został okres od 3 września 1981 r. do 15 października 1984 r. (zatrudnienie wnioskodawcy w Spółdzielni (...) Oddział w B. na stanowisku kierowcy w wymiarze 3 lata, 1 miesiąc i 13 dni). Pozwany odmówił natomiast uwzględnienia jako takiej pracy okresów zatrudnienia wnioskodawcy:



od 2 maja 1987 r. do 1 grudnia 1989 r., od 1 czerwca 1990 r. do 14 kwietnia 1995 r., od 1 lipca 1995 r. do 31 stycznia 2007 r. oraz od 29 sierpnia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r., gdyż w świadectwie pracy pracodawca nie wskazał stanowisk pracy zgodnie z wykazem, działem, pozycją i punktem zarządzenia resortowego, pod który podlegał zakład pracy;



od 1 stycznia 2009 r. do 31 marca 2009 r., gdyż ubezpieczony nie został zgłoszony w ZUS jako pracownik zatrudniony w warunkach szczególnych.

W okresie od 2 maja 1987 r. do 31 marca 2009 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) w B.. Ubezpieczony został zatrudniony na stanowisku noszowego (...). Od maja 1993 r. w angażach jego stanowisko pracy określano jako sanitariusz-noszowy. Skarżący jeździł w zespole karetki, w skład którego wchodził lekarz, sanitariusz noszowy oraz kierowca, kierowca i sanitariusz noszowy, który był wówczas kierownikiem zespołu wyjazdowego. O tym jaki skład wyjeżdżał do zgłoszenia decydował dyspozytor. Karetka z lekarzem w zespole wyjeżdżała do wypadków, poważnych zachorowań oraz porodów. Zespół bez lekarza kierowany był do lżejszych przypadków lub jako wsparcie karetki z lekarzem. Ubezpieczony pełnił 12–godzinne dyżury, przy czym zdarzało się, że pracował w nadgodzinach lub na dodatkowych dyżurach, gdy trzeba było zastąpić osobę przebywającą na zwolnieniu, urlopie wypoczynkowym lub gdy nie wszystkie stanowiska sanitariuszy były obsadzone. Do zadań skarżącego jako sanitariusza noszowego należało dbałość o czystość i higienę karetki, zmiana pościeli, dezynfekcja, sprawdzanie stanu niezbędnego wyposażenia karetki, pomoc lekarzowi, podawanie leków, przyniesienie butli z tlenem lub sprzętów niezbędnych do ratowania życia, uczestnictwo w reanimacji, opatrywanie rannych, umieszczanie pacjentów w karetce. Po przyjeździe do szpitala skarżący przekazywał pacjenta, uzupełniał dokumenty, a następnie uzupełniał sprzęt i leki w karetce, jak również sprzątał karetkę i dezynfekował ją. Te same czynności wykonywał przed przekazaniem dyżuru kolejnej zmianie. Po wykonaniu powyższych czynności skarżący przebywał w pokoju socjalnym, gdzie oczekiwał na kolejne zgłoszenie. Ponadto brał on udział w transportach pomiędzy szpitalami, jednak takie sytuacje zdarzały się sporadycznie – średnio w ciągu dnia było od 5 do 8 wyjazdów. Nie zdarzały się dni, by nie było wezwań. Często zlecenia wyjazdów do wezwań były realizowano jedno po drugim, bezpośrednio po sobie.

W okresie od 1 lutego 2007 r. do 31 marca 2007 r. ubezpieczony był oddelegowany do pracy w charakterze mechanika samochodowego w warsztacie SPZOZ w B., zaś w okresie od 1 kwietnia 2007 r. do 30 czerwca 2007 r. powierzono mu stanowisko kierowcy-mechanika SPZOZ w B.. Po tym czasie piastował on stanowisko kierowcy (...), jednakże w tym okresie przebywał on na zwolnieniu lekarskim.

Z dniem 29 sierpnia 2007 r. skarżącego oficjalnie przeniesiono na stanowisko kierowcy SPZOZ w B. w (...). Do obowiązków skarżącego jako kierowcy należało przygotowanie samochodu, sprawdzenie jego sprawności technicznej oraz kierowanie pojazdem.

Praca skarżącego na każdym z zajmowanych przez niego stanowisk wiązała się zarówno z dużym obciążeniem fizycznym, jak i psychicznym, niosła duże ryzyko zarażenia się chorobami pacjentów, którym udzielono pomocy.

W okresach od 2 grudnia 1989 r. do 31 maja 1990 r. oraz od 15 kwietnia 1995 r. do 30 czerwca 1995 r. ubezpieczony przebywał na urlopach bezpłatnych, zaś od 24 marca 1993 r. do 9 kwietnia 1993 r., od 23 listopada 1993 r. do 20 grudnia 1993 r., od 21 stycznia 2000 r. do 28 stycznia 2000 r., od 14 sierpnia 2000 r. do 29 sierpnia 2000 r., od 11 stycznia 2002 r. do 20 stycznia 2022 r., od 16 listopada 2006 r. do 14 grudnia 2006 r. i od 29 czerwca 2007 r. do 28 sierpnia 2007 r. przebywał na zwolnieniach lekarskich.

(dowód: plik emerytalny akt ZUS – wniosek z dnia 21 września 2023 r., świadectwo pracy z dnia 19 września 2023 r., karta przebiegu zatrudnienia, decyzja – karty bez numeracji; akta osobowe wnioskodawcy, a w nich umowy o pracę, angaże, świadectwa pracy, wnioski urlopowe - koperta k. 27; akta sprawy – wyjaśnienia ubezpieczonego złożone na rozprawie w dniu 10 października 2024 r. – e-protokół rozprawy od 00:04:20 do 00:55:32, zeznania świadków: L. S. od 01:03:39, M. L. od 01:40:22 – e-protokół z rozprawy z dnia 10 października 2024 r., G. Z. od 00:04:48, zeznania ubezpieczonego od 00:47:14 – e-protokół z rozprawy w dniu 28 listopada 2024 r.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach organu rentowego oraz na podstawie akt osobowych, których prawdziwości i rzetelności żadna ze stron nie kwestionowała. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu. Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także, uznane za wiarygodne wyjaśnienia i zeznania ubezpieczonego oraz zeznania świadków, które były spójne i wzajemnie się uzupełniały, tworząc zwartą i logiczną całość ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że ustawa o emeryturach pomostowych zastąpiła przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, określające zasady przyznawania emerytur w niższym wieku pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze nowymi regulacjami określającymi zasady nabywania wcześniejszych emerytur z tytułu tego rodzaju pracy. Najogólniej rzecz ujmując celem tej ustawy jest ograniczenie kręgu uprawnionych do emerytury z powodu pracy w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze do mniejszej liczby sytuacji uzasadnionych rzeczywistą koniecznością przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w których oczekiwania osób, które rozpoczęły wykonywanie takiej pracy na starych zasadach, na wcześniejsze przejście na emeryturę powinny zostać zaspokojone. Ustawa ma charakter przejściowy, ograniczając prawo do uzyskania emerytury pomostowej do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej) rozpoczęły przed 1 stycznia 1999 r. (art. 4 pkt 5 ustawy). Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny emerytura pomostowa ma być „pomostem między dotychczasowym systemem z licznymi możliwościami przechodzenia na emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym i nowym systemem, w którym tego typu rozwiązania będą wyjątkiem” (por. uzasadnienie wyroku z dnia 16 marca 2010 r., sygn. akt K 17/09, (...) 2010 nr 3, poz. 21). Wskazany wyżej cel ustawy realizują w najbardziej widoczny sposób jej przepisy określające przesłanki nabycia emerytury pomostowej.

W świetle art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 164 - w brzmieniu obowiązującym w dacie złożenia wniosku o świadczenie) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2)  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)  przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6)  po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Zaznaczenia wymaga, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących. Instytucja wcześniejszej emerytury podlega ścisłej wykładni. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie, co oznacza, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 11 września 2012 r., sygn. akt III A Ua 440/12).

Nie budziło wątpliwości, że skarżący urodził się po dniu 31 grudnia 1948r., ukończył wiek 60 lat, legitymuje się ponad 25 letnim okresem ubezpieczenia. Pozwany nie kwestionował przy tym, że skarżący przez okres 3 lat, 1 miesiąca i 13 dni wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Kwestia sporna w sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy ubezpieczony legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat oraz czy po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał on pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ww. przepisów, a wymienioną w załączniku nr 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

Ubezpieczony utrzymywał, że w kwestionowanych przez pozwanego okresach, przypadających przed 1 stycznia 2009 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku jako sanitariusz-noszowy w zespole pomocy doraźnej pogotowania ratunkowego (wykaz A, dział XII, pkt 4 rozporządzenia RM z 7 lutego 1983r.), a następnie jako kierowcy samochodu uprzywilejowanego w ruchu (wykaz A, dział VIII, pkt 2 rozporządzenia RM z 7 lutego 1983r.), zaś w okresie od 1 stycznia 2009 r. do 31 marca 2009 r. jako kierowca samochodu uprzywilejowanego w ruchu (punkt 9 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych).

Pozwany organ rentowy odmowę uwzględnienia powyższych okresów oparł na brakach formalnych świadectwa pracy, gdyż pracodawca nie przywołał w nim właściwych przepisów resortowych. W odniesieniu zaś do okresu przypadającego po 31 grudnia 2008 r. wskazywał, że ubezpieczony nie został zgłoszony do ZUS jako pracownik wykonujący pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

W pierwszej kolejności, odnosząc się do zarzutu braku przywołania właściwych przepisów resortowych, wskazać należy, że okresy pracy w warunkach szczególnych w tamtym okresie, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983r., nr 8, poz. 43), stwierdzał zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Podkreślić jednakże należy, że tego typu dokument nie ma jednak charakteru wiążącego i może podlegać kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak świadectwa pracy w określonej formie nie wyklucza więc dokonania ustaleń w zakresie świadczenia w określonych okresach pracy w szczególnych warunkach innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego (np. dokumenty osobowe, płacowe, czy też zeznania świadków). Wskazać w tym miejscu należy, że przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe nie uprawnia organu rentowego do kwalifikacji okresów zatrudnienia w oparciu o zeznania świadków, z wyjątkiem okresów pracy w gospodarstwie rolnym. Postępowanie przed sądem (na skutek odwołania od decyzji organu rentowego) nie podlega jednak ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z art. 473 k.p.c., zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane. Sąd nie jest przy tym związany środkami dowodowymi dla dowodzenia przed organami rentowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 1999 r., sygn. akt II UKN 69/98, OSNP 2000/11/439).

Wskazać dalej należy, że w orzecznictwie wskazuje się, iż praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy, w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji załącznika do ww. rozporządzenia. Z kolei wykazy resortowe mają znaczenie w sferze dowodowej, jak również mogą być pomocne przy wykładni prawa. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednak, że mają one charakter głównie informacyjny, techniczno-porządkujący i uściślający, a nie bezpośrednio normatywny (normatywny charakter ma tylko rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.).

Odnośnie zaś drugiego zrzutu co do braku zgłoszenia do ZUS ubezpieczonego jako pracownika wykonującego pracę w warunkach szczególnych lun szczególnych charakterze, to zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem – na co wskazywał ubezpieczony – przyznanie prawa do emerytury pomostowej nie jest uzależnione od przedłożenia przez płatnika składek druków zgłoszeniowych danego pracownika do ZUS jako pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach, czy też opłacanie za niego składek na Fundusz Emerytur Pomostowych. Istotne jest wykonywanie przez niego pracy określonego rodzaju. Przepisy Rozdziału 6 Zasady i tryb opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych oraz zasady finansowania emerytur pomostowych” zawarte w ustawie o emeryturach pomostowych adresowane do płatnika składek, a zatem pracownik nie może ponosić negatywnych konsekwencji, w zakresie uprawnień emerytalnych, tego, że płatnik zaniedbał wymienionych tam obowiązków, m.in. zgłoszenia faktu wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnych charakterze przez pracownika, czy zaniechania obowiązku opłacania składek na rzecz Funduszu Emerytur Pomostowych. Przepisy art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych wymieniają wyczerpująco, jakie przesłanki musi spełnić ubezpieczony, by uzyskać uprawnienia do emerytury pomostowej. Nie ma wśród tych przesłanek faktu zgłoszenia pracownika w trybie art. 38 tej ustawy. Pracownik nie może zaś ponosić negatywnych konsekwencji zaniechań swojego pracodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12 grudnia 2017 r., sygn. akt III AUa 966/17, LEX nr 2418149; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 stycznia 2024 r., sygn. akt III AUa 1176/23, LEX nr 3740948).

Przechodząc do meritum, to w art. 3 ustawy wskazano, że prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Prace o szczególnym charakterze są to natomiast prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy (art. 3 ust. 3). Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (ust. 7).

Faktem jest, że w załączniku nr 2 poz. 18 ustawy o emeryturach pomostowych wpisano prace członków ratownictwa medycznego, jednakże nazwa stanowiska ratownika medycznego została wprowadzona ustawą z dnia 25 lipca 2001 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 113, poz. 1207, z późń. zm.). Zgodnie z art. 3 pkt 12 przez zespół ratownictwa medycznego należy rozumieć jednostkę systemu (środek transportu wraz z personelem), utworzoną w celu podejmowania medycznych działań ratowniczych w warunkach przedszpitalnych, w skład której wchodzą co najmniej 3 osoby posiadające kwalifikacje do podejmowania takich działań, w tym co najmniej jedna osoba uprawniona do prowadzenia środka transportu.

Ustawa ta została zastąpiona ustawą z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2020 r. poz. 882, z późń. zm.). Zgodnie z art. 63 tej ustawy dysponenci zespołów ratownictwa medycznego mieli dostosować kwalifikacje tych zespołów do wymagań ustawy do dnia 31 grudnia 2012 r.

Zatem w dniu wejścia w życie tej drugiej ustawy, w zespołach ratownictwa medycznego mieli być wyłącznie ratownicy medyczni w rozumieniu art. 3 pkt 10 tej ustawy.

W obu załącznikach (do których odsyła przepis art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych) nie wymieniono jako prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze prac sanitariusza (noszowego). W załączniku nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych pod pozycją 18 wymieniono – jak już wskazano – prace członków zespołów ratownictwa medycznego.

Zgodnie z art. 3 pkt 10 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym przez zespół ratownictwa medycznego nakazuje rozumieć jednostkę systemu, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 2 ustawy, podejmującą medyczne czynności ratunkowe warunkach pozaszpitalnych, spełniającą wymagania określone w ustawie. Natomiast przez medyczne czynności ratunkowe - w myśl art. 3 ust. 4 ww. ustawy - należy rozumieć świadczenia opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, udzielane przez jednostkę systemu, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 2, w warunkach pozaszpitalnych, w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Co więcej, zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 pkt 2 ustawy jednostkami systemu są zespoły ratownictwa medycznego, w tym lotnicze zespoły ratownictwa, wchodzące w skład podmiotu leczniczego będącego samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej albo jednostką budżetową, albo spółką kapitałową, w której co najmniej 51% udziałów albo akcji należy do Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Przepis art. 36 ust. 1 stanowi zaś, że zespoły ratownictwa medycznego dzielą się na:

1) zespoły specjalistyczne, w skład których wchodzą co najmniej trzy osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym lekarz systemu oraz pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny;

2) zespoły podstawowe, w skład których wchodzą co najmniej dwie osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny.

Przed wejściem w życie ustawy z dnia 8 września 2006 r. skład zespołu reanimacyjnego stanowili, co do zasady: kierowca, lekarz, pielęgniarka, ratownik lub sanitariusz, a w przypadku zespołów wypadkowych: kierowca, lekarz i pielęgniarka łub ratownik medyczny (por. M. Waszkiewicz, Komentarz do art. 63 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym).

Niewątpliwie prace te również w świetle rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. kwalifikują się do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A, dział XII, poz. 4, jako prace w zespołach pomocy doraźnej pogotowia ratunkowego oraz medycznego ratownictwa górniczego. Ponadto w załączniku do zarządzenia Ministra Zdrowia z dnia 12 lipca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej (Dz. Urz. M.Z. z 1983 r. Nr 8, poz. 40) w Dziale XII poz. 4a, pkt 5 i 6 prace w zespołach pomocy doraźnej pogotowia ratunkowego (w zespołach wyjazdowych), w tym prace sanitariusza (noszowego) zaliczano do kategorii prac w szczególnych warunkach.

Z kolei w dziale VIII. „W transporcie i łączności” pod poz. 2 wymienia się między innymi prace kierowców samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych. Natomiast pkt 9 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych (prace o szczególnym charakterze) wskazuje na prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych.

W ocenie Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło na ustalenie, że praca ubezpieczonego w kwestionowanych przez pozwanego okresach odpowiadała swoim charakterem pracy wyżej wskazanej. Opisany przez ubezpieczonego zakres jego czynności, zarówno na stanowisku sanitariusza noszowego, jak i na stanowisku kierowcy karetki, zdaniem Sądu świadczy, że były ro prace świadczone w szczególnych warunkach, zaś praca kierowcy przypadająca po 200 8r. – pracą o szczególnym charakterze.

Okoliczność, że ubezpieczony wykonywał pracę w zespołach wyjazdowych w zespołach pomocy doraźnej pogotowia ratunkowego w okresach spornych potwierdzili przesłuchani w sprawie świadkowie, którym Sąd nie znalazł podstaw odmówić waloru wiarygodności, gdyż są spójne, rzeczowe i wzajemnie się uzupełniają, a nadto znajdują potwierdzenie w dokumentacji w postaci akt osobowych nadesłanej przez (...) spółkę z o.o. w B.. Jako sanitariusz – noszowy skarżący wyjeżdżał karetkami do wezwań do wypadków i zachorowań, asystował lekarzowi lub dowodził zespołem, jeśli karetka wysyłana była bez lekarza, podawał lelki, sprzęt, opatrywał rannych. Był odpowiedzialny za przygotowanie karetki do wyjazdu, zapewnienie w niej odpowiedniego sprzętu i leków, opiekę nad pacjentem podczas transportu i odpowiednie reagowanie. Na nim ciążył obowiązek uprzątnięcia karetki po powrocie z wezwania, jej dezynfekcji i przygotowania do kolejnego wyjazdu. Wszystko odbywało się pod presją czasu, gdyż nowe zlecenie mogło nadejść w każdej chwili. Często zdarzało się, że kolejne zlecenie było realizowane bezpośrednio po powrocie karetki z wcześniejszego wyjazdu. Sytuacje, w których ubezpieczony brał udział jedynie w transportowaniu chorego do innej placówki, były sporadyczne.

Nie budziło również wątpliwości, że karetki, których kierowcą był ubezpieczony, były pojazdami uprzywilejowanymi, wysyłającymi sygnały dźwiękowe oraz świetlne, wysyłanymi do akcji ratowniczych lub w celu zmniejszenia skutków katastrofy. Skarżący był więc kierowcą samochodu uprzywilejowanego, pracę w tym charakterze świadczył również stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. w trakcie pełnionych dyżurów pozostawał w ciągłej dyspozycji.

Ze względu na charakter wykonywanej przez skarżącego pracy, bez wątpienia wymagała ona od niego szczególnej odpowiedzialności i szczególnej aktywności psychoruchowej. Była to praca znacznie obciążająca fizycznie, jak i psychicznie.

Właśnie charakter zatrudnienia wnioskodawcy został potwierdzony nie tylko w drodze dokumentacji osobowej pozyskanej w toku postępowania odwoławczego, lecz również zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków, którzy zgodnie potwierdzili, że w spornych okresach skarżący nie wykonywał innych czynności niż czynności sanitariusza-noszowego oraz kierowcy karetki. Zważyć należy, że świadkowie mieli ze skarżącym codzienny kontakt, widzieli go podczas pełnionych dyżurów, potrafili opisać wykonywane przez niego czynności. Pozwany organ rentowy nie przedstawił zaś żadnej argumentacji, która mogłaby w jakikolwiek sposób podważyć zeznania świadków i dać podstawę do wykreowania odmiennego stanu faktycznego.

Ostatecznie zaś pozwany nie zakwestionował charakteru pracy skarżącego w żadnym ze spornych okresów.

W konsekwencji należało uznać, że ubezpieczony spełnia przesłankę 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zaznaczyć należy, że nawet po wyłączeniu okresów przebywania przez ubezpieczonego na zwolnieniach lekarskich (od 24 marca 1993 r. do 9 kwietnia 1993 r., od 23 listopada 1993 r. do 20 grudnia 1993 r., od 21 stycznia 2000 r. do 28 stycznia 2000 r., od 14 sierpnia 2000 r. do 29 sierpnia 2000 r., od 11 stycznia 2002 r. do 20 stycznia 2022 r., od 16 listopada 2006 r. do 14 grudnia 2006 r. i od 29 czerwca 2007 r. do 28 sierpnia 2007 r.), skarżący będzie legitymował się okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wymiarze przekraczającym 15 lat.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd nie miał również wątpliwości, że pracę skarżącego wykonywaną przez niego po grudniu 2008 r. należy kwalifikować jako pracę jako pracę o szczególnym charakterze, wymienioną w pkt 9 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

W konsekwencji skarżący spełnił kumulatywnie wszystkie przesłanki do wnioskowanego świadczenia.

Mając na uwadze powyższe okoliczności oraz przedstawione argumenty Sąd, stosownie do art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury pomostowej począwszy od dnia 21 września 2023 (pkt I. wyroku).

O kosztach procesu (pkt II. wyroku) orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., tj. w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Zasądzona od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwota obejmowała stawkę minimalną wynagrodzenia radcy prawnego, wynikającą z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1935).