Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Elblągu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2025 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Walkowiak

Protokolant: sekretarz sądowy Dorota Miś-Jędrzejewska

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2025 r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania K. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 15 marca 2025 r., znak: (...)

o przeliczenie emerytury

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od wnioskodawczyni K. Z. na rzecz pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. kwotę 360 zł (słownie: trzysta sześćdziesiąt złotych) z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu – kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 364/24

UZASADNIENIE

Ubezpieczona K. Z. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w E. z dnia 15 marca 2024 r., znak: (...), odmawiającej jej przeliczenia emerytury. Ubezpieczona domagała się doliczenia do jej subkonta ½ składek zaewidencjonowanych na rachunku byłego małżonka w OFE i zgromadzonych na subkoncie w ZUS oraz przeliczenie wysokości jej emerytury z uwzględnieniem tych środków. Wniosła o zwolnienie jej od kosztów procesu na podstawie art. 102 kpc z uwagi na zasadę słuszności.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i o zasądzenie od ubezpieczonej na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Organ wskazywał, że ubezpieczona ma przyznane prawo do emerytury od 1 listopada 2020 r., natomiast podział majątku, w wyniku którego środki z OFE zgromadzone na rachunku byłego męża zostały przekazane na subkonto ubezpieczonej, nastąpił już po przyznaniu jej emerytury, a zatem gdy ubezpieczona nie była już członkiem OFE i nie posiadała rachunku w funduszu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona K. Z., ur. (...), od 1 listopada 2020 r. ma przyznane prawo do emerytury oraz prawo do okresowej emerytury kapitałowej.

Wyrokiem z dnia 14 czerwca 2012 r., wydanym w sprawie VC 448/12 Sąd Okręgowy w Elblągu V Wydział Cywilny Rodzinny rozwiązał przez rozwód związek małżeński K. Z. i Z. Z.. Wyrok uprawomocnił się 6 lipca 2012 r.

Postanowieniem z 8 listopada 2022 r. Sąd Rejonowy w Nowym Mieście Lubawskim wydanym w sprawie I Ns 21/15 dokonał podziału majątku wspólnego K. Z. i Z. Z. i w punkcie IV podpunkt c dokonał podziału składek zaewidencjonowanych na subkoncie Z. Z., o których mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych za okres od 1 stycznia 1999 r. do 6 lipca 2012 r., przyznając je po połowie K. Z. i Z. Z..

Wnioskiem z 27 lutego 2024 r. ubezpieczona wystąpiła do organu rentowego o ponowne przeliczenie emerytury i doliczenie składek ze składek byłego męża z subkonta po rozwodzie, w wyniku wyroku Sądu.

Organ rentowy zaskarżoną decyzją z 15 marca 2024 r. odmówił przeliczenia emerytury, ponieważ ubezpieczona pobiera emeryturę i środki przekazane na mocy postanowienia Sądu podlegają jedynie jednorazowej wypłacie.

(decyzje emerytalne k. 31-35, wniosek o przeliczenie emerytury k. 59-60, zaskarżona decyzja k. 61 w aktach emerytalnych, wyrok k. 24 w aktach SO w Elblągu V Wydział Cywilny Rodzinny sygn. VC 448/12, postanowienie Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z dnia 8 listopada 2022 r., sygn. I Ns 21/15 k. 49-51 a.s.)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 40e ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2025 r., poz. 350) zwaloryzowane kwoty składek, środków, odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej, zewidencjonowane na subkoncie, podlegają podziałowi w razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa albo w przypadku śmierci osoby, dla której Zakład prowadzi subkonto, na zasadach określonych w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, dotyczących podziału środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym w razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa albo śmierci. Część składek zewidencjonowanych na subkoncie, która w wyniku podziału przypada małżonkowi, z zastrzeżeniem ust. 3, jest ewidencjonowana na subkoncie tego małżonka. Jeżeli dla małżonka nie jest prowadzone subkonto - Zakład zakłada subkonto.

W przypadku osób będących członkami otwartego funduszu emerytalnego, otwarty fundusz emerytalny jest obowiązany zawiadomić Zakład o osobach, na rzecz których nastąpił podział środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym w razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa albo śmierci osoby, dla której Zakład prowadzi subkonto, oraz o ich udziale w tych środkach, w terminie 14 dni od dnia dokonania tego podziału. (ust. 5)

W terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w ust. 5, Zakład:

1) część składek przypadających małżonkowi w wyniku podziału składek zewidencjonowanych na subkoncie ewidencjonuje na subkoncie tego małżonka jako składki, odpowiednio na dzień ustania wspólności majątkowej albo dzień śmierci ubezpieczonego;

2) część składek przypadających uprawnionym w wyniku podziału składek zewidencjonowanych na subkoncie wypłaca bezpośrednio tym uprawnionym w takiej formie, w jakiej następuje wypłata w otwartym funduszu emerytalnym. (ust. 8)

9. Osobie, której Zakład założył subkonto na podstawie ust. 2, jest dokonywana jednorazowa wypłata składek zewidencjonowanych na subkoncie, w przypadku gdy otwarty fundusz emerytalny dokonał tej osobie jednorazowej wypłaty środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, na podstawie art. 129a ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

10. Otwarty fundusz emerytalny jest obowiązany zawiadomić Zakład o dokonaniu jednorazowej wypłaty środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, o której mowa w ust. 9, w terminie 14 dni od dnia dokonania tej wypłaty. Przepis ust. 6 stosuje się odpowiednio.

11. Zakład dokonuje jednorazowej wypłaty składek zewidencjonowanych na subkoncie w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w ust. 10.

Natomiast w myśl art. 128 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2024 r., poz. 1113) jeżeli były współmałżonek uprawniony nie posiada rachunku w otwartym funduszu i, w terminie 2 miesięcy od dnia przedstawienia dowodu, o którym mowa w art. 127, nie wskaże rachunku w jakimkolwiek otwartym funduszu, otwarty fundusz, do którego należy drugi z byłych współmałżonków, niezwłocznie otworzy rachunek na nazwisko byłego współmałżonka uprawnionego i przekaże na ten rachunek, w ramach wypłaty transferowej, przypadające mu środki zgromadzone na rachunku jego byłego współmałżonka. Z chwilą otwarcia rachunku były współmałżonek uprawniony uzyskuje członkostwo w funduszu. Fundusz niezwłocznie potwierdza na piśmie warunki członkostwa uprawnionego współmałżonka. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, otwarty fundusz informuje byłego współmałżonka uprawnionego o prawie, o którym mowa w art. 82 ust. 1.

W art. 129a ust. 1 powołanej wyżej ustawy wskazano, że osoby, którym na podstawie art. 128 otwarty fundusz emerytalny otworzył rachunek, mają prawo do jednorazowej wypłaty wszystkich środków zgromadzonych na rachunku, w terminie 14 dni od daty złożenia wniosku, w razie złożenia wniosku wraz z decyzją przyznającą emeryturę, zaopatrzenie emerytalne, emeryturę dla rolników lub uposażenie w stanie spoczynku.

W niniejszej sprawie ubezpieczona może dochodzić jedynie wypłaty środków przetransferowanych na jej rachunek w OFE, założony na nowo. Powyższe wynika stąd, że od 1 listopada 2020 r. jest ona uprawniona do emerytury oraz emerytury kapitałowej. Jej konto tym samym zostało zlikwidowane, a wysokość emerytury została ustalona. Transfer środków należnych ubezpieczonej z OFE nastąpił po uzyskaniu przez ubezpieczoną prawa do emerytury, a zatem po przekazaniu środków zgromadzonych w OFE na subkonto w ZUS.

Podział środków zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym w razie rozwodu lub unieważnienia małżeństwa oraz w razie śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego regulują przepisy ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2024 r., poz. 1113). W myśl przepisów tej ustawy, w przypadku założenia rachunku przez OFE możliwe jest złożenie wniosku o wypłatę zgromadzonych tam środków. Ubezpieczona nie posiadała już konta w funduszu, zatem jedyną drogą uzyskania środków przetransferowanych na jej nowe konto założone z mocy ustawy wskutek prawomocnego postanowienia sądu o podziale majątku, jest wystąpienie z wnioskiem o wypłatę tych środków.

Na marginesie dodać należy, że inną kwestią jest ustalenie i zaewidencjonowanie części składek przypadających małżonkowi w wyniku podziału składek zewidencjonowanych na subkoncie na dzień ustania wspólności majątkowej (czyli ustalenie na ten dzień - dzień uprawomocnienia się wyroku o rozwodzie – jednostek uczestnictwa), a inną kwestią przeksięgowanie – przetransferowanie tych składek, co w niniejszej sprawie mogło nastąpić dopiero po prawomocnym zakończeniu się sprawy o podział majątku.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie (punkt I. wyroku).

O kosztach zastępstwa procesowego (pkt II. wyroku) Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 1 ¹ k.p.c., tj. w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Zasądzona od ubezpieczonej na rzecz organu rentowego kwota to stawka minimalna wynagrodzenia radcy prawnego, wynikająca z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1935) wraz z należnymi odsetkami. Trzeba przy tym podkreślić, że Sąd nie widział podstaw do zastosowania art. 102 kpc. Zgodnie z tym przepisem, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami, ale tego rodzaju wypadek nie zachodził w rozpatrywanej sprawie. Ubezpieczona nie przedstawiła bowiem żadnych argumentów, które uzasadniałyby odstąpienie od obciążania jej kosztami. Samo jej przekonanie, że spór może być rozwikłany jedynie na drodze sądowej wskutek niezrozumienia przez nią przepisów prawa, nie jest argumentem uzasadniającym nieobciążanie jej kosztami procesu. Ponadto, jak podała na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2025 r. jest osobą wciąż pracującą i uprawnioną do emerytury, zatem brak było podstaw do stosowania zasady słuszności i nieobciążania skarżącej kosztami.