Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Elblągu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 maja 2025 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Walkowiak

po rozpoznaniu w dniu 6 maja 2025 r. w Elblągu na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania M. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w E.

z dnia 22 stycznia 2025 r.

o prawo do świadczenia przedemerytalnego

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej M. B. prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 9 stycznia 2025 r.,

II.  stwierdza odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 121/25

UZASADNIENIE

Ubezpieczona M. B. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w E. z dnia 22 stycznia 2025 r., znak: (...), odmawiającej jej prawa do świadczenia przedemerytalnego, ponieważ brak jest informacji, czy w tracie pobierania zasiłku dla bezrobotnych bez uzasadnionej przyczyny ubezpieczona odmówiła przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych oraz nie zarejestrowała się we właściwym Powiatowym Urzędzie Pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczona wraz z odwołaniem przedłożyła stosowne zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy, że nie odmówiła bez nieuzasadnionej przyczyny przyjęcia zatrudnienia. Co zaś się tyczy przekroczenia 30-dniowego terminu na rejestrację w Urzędzie Pracy, to wyjaśniła, że złożyła kolejny wniosek o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, a decyzja odmowna została wydana 18 czerwca 2024 r.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. Organ wskazał, że wobec złożenia stosownego zaświadczenia z Powiatowego Urzędu Pracy kwestionuje jedynie spełnienie warunku określonego w art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych, tj. niedotrzymanie 30-dniowego terminu na rejestrację w urzędzie pracy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona M. B., ur. (...), 55 lat ukończyła (...) Od 6 maja 2019 r. do 31 maja 2024 r. (zatem przez okres co najmniej 5 lat) była uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wnioskiem z 10 kwietnia 2024 r. wystąpiła do organu rentowego o prawo do świadczenia na dalszy okres. Decyzją z 18 czerwca 2024 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres.

Wnioskiem z 8 stycznia 2025 r. ubezpieczona wystąpiła do organu rentowego o prawo do świadczenia przedemerytalnego. Do wniosku załączyła zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy w E. z dnia 8 stycznia 2025 r., w którym potwierdzono okres rejestracji w urzędzie od 2 lipca 2024 r. oraz okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych od 2 lipca 2024 r. do 28 grudnia 2024 r.

Ubezpieczona udowodniła ponad 20 - letni okres ubezpieczenia.

Ubezpieczona w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.

(decyzje rentowe k. 51 i 62, wniosek o rentę k. 57 w aktach rentowych, wniosek o świadczenie przedemerytalne k. 1-2, zaświadczenie z 8 stycznia 2025 r. z PUP w E. k. 5, karta przebiegu zatrudnienia k. 7, zaskarżona decyzja k. 8 w pliku dot. świadczenia przedemerytalnego, zaświadczenie z 31 stycznia 2025 r. z PUP w E. k. 6 a.s.)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 4 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (t.j. Dz. U. z 2025 r., poz. 421) prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Jedyną okolicznością sporną było to, że ubezpieczona nie zarejestrowała się we właściwym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W orzecznictwie znane jest zagadnienie, w jaki sposób należy liczyć 30 -dniowy termin na rejestrację w powiatowym urzędzie pracy od ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W tym kontekście Sąd aprobuje stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 23 września 2014 r., sygn. II UK 562/13, zgodnie z którym racjonalna wykładnia użytego w art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 170 ze zm.) pojęcia „dzień ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy” skłania do powiązania tej przesłanki z ustalonym w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) porządkiem dochodzenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Oznacza to, że w sytuacji gdy ubezpieczony nie wystąpi o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres, dzień ustania prawa do renty jest tożsamy z upływem okresu, na jaki przyznano to świadczenie (art. 102 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach). Jeżeli natomiast wnioskodawca uruchomi tryb zmierzający do przyznania świadczenia na dalszy okres, to dzień ustania prawa do renty nie nastąpi - będzie tak w sytuacji wydania pozytywnej decyzji rentowej - albo będzie nim data uprawomocnienia się negatywnej decyzji organu rentowego w przedmiocie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Perspektywę tą uwiarygadniają językowo - funkcjonalne dyrektywy wykładni tekstu prawnego. Prawidłowość tych zabiegów interpretacyjnych oparta została na założeniu, zgodnie z którym zwrot „ustanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy” ma na gruncie ustawy o świadczeniach przedemerytalnych autonomiczne znaczenie. Polega ono na uwzględnieniu aspektu podmiotowego. Przesłanka ustania prawa do renty, jako wyznacznik warunków określonych w art. 2 ust. 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, powinna mieć właściwości stabilizujące. Jest to konieczne, gdyż w przeciwnym razie po stronie ubezpieczonego mogą zaistnieć trudności w zrealizowaniu obowiązku zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni i pobierania zasiłku dla bezrobotnych przez okres co najmniej sześciu miesięcy. Określanie kryteriów, od których uzależnione jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie może być korelatem zdarzeń przypadkowych oraz sytuacji, w której ubezpieczony realizując jedno uprawnienie (prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy), pozbawia się tym samym prawa do innego (świadczenia przedemerytalnego).

Podobnie Sąd Najwyższy rozstrzygnął problem w sytuacji, gdy ubezpieczony, któremu organ rentowy odmówił prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, złożył odwołanie od decyzji tego organu do Sądu i wskazał, że termin 30 dni na zarejestrowanie się w powiatowym urzędzie pracy rozpoczyna bieg z dniem wydania przez organ rentowy decyzji wykonującej wyrok sądu przyznający prawo do renty za zamknięty już okres (wyrok Sądu Najwyższego z 3 września 2020 r., sygn. II UK 368/18)

W świetle powyższego w ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie ubezpieczona, która złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres i której decyzją z 18 czerwca 2024 r. odmówiono prawo do tego świadczenia, wobec zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy w dniu 2 lipca 2024 r., zachowała 30 – dniowy termin do tej rejestracji, wynikający z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Nie mogła bowiem przewidzieć i zakładać, że pozwany odmówi jej prawa do świadczenia rentowego. Mogła również skorzystać z prawa do wniesienia sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, mogła ostatecznie zaskarżyć niekorzystną dla niej decyzję pozwanego do Sądu i dopiero w drodze postępowania sądowego zostałaby rozstrzygnięta kwestia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczona zarejestrowała się w Powiatowym Urzędzie Pracy w E. w dniu 2 lipca 2024 r., zatem w ciągu 30 dni od wydania przez organ rentowy decyzji odmawiającej jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W ocenie Sądu odmienna, prezentowana przez pozwanego interpretacja zawartego w art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych terminu 30 – dniowego prowadziłaby do nieuzasadnionego pokrzywdzenia ubezpieczonej, która chcąc skorzystać z prawa do jednego ze świadczeń, tym samym pozbawiłaby się prawa dochodzenia innego świadczenia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia następnego po dniu złożenia wniosku, tj. od 9 stycznia 2025 r. (punkt I. wyroku).

Działając dalej na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy, Sąd, w punkcie II wyroku stwierdził odpowiedzialność pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż pozwany był w posiadaniu dokumentacji pozwalającej na ustalenie wszelkich okoliczności wymaganych do przyznania ubezpieczonej wnioskowanego świadczenia, a wadliwość decyzji opierała się zatem wyłącznie na błędnej interpretacji przepisów prawa materialnego. Jak wskazał Sąd Apelacyjny Gdańsku w wyroku z dnia 4 listopada 2020 r., sygn. akt III AUa 1526/20) „Przypomnieć trzeba, że wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r., sygn. akt I UK 159/04, OSNP nr 19/2005, poz. 308).”