Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Elblągu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2015r.

Sąd Okręgowy w Elblągu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski

Sędziowie: SO Bożena Czarnota

SO Mariusz Gregorowicz

Protokolant: st. sekr. sąd. Łukasz Szramke

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2015r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z powództwa B. S.

przeciwko Szkole Podstawowej Nr (...) w M.

o przywrócenie do pracy

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę

od wyroku Sądu Rejonowego w Ostródzie z dnia 13 czerwca 2013r., sygn. akt IV P 267/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie 1. (pierwszym) w części w ten sposób, że zasądza od pozwanej Szkoły Podstawowej Nr (...) w M. na rzecz powódki B. S. kwotę 12.232,41 (dwanaście tysięcy dwieście trzydzieści dwa 41/100) złotych tytułem odszkodowania (art. 56§2 kp w związku z art. 45§2 kp),

b)  w punkcie 2. (drugim), w ten sposób, że zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz
nakazuje ściągnąć od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ostródzie kwotę 2.447 (dwa tysiące czterysta czterdzieści siedem) złotych tytułem opłaty od pozwu;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego i kasacyjnego, w tym 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Mariusz Gregorowicz SSO Tomasz Koronowski SSO Bożena Czarnota

Sygn. akt IV Pa 41/15

UZASADNIENIE

Powódka B. S. wniosła pozew przeciwko Szkole Podstawowej Nr (...) w M. o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę. W uzasadnieniu pozwu podniosła, że nie zgadza się z oceną zaświadczenia Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w O. (dalej: (...)) z dnia 22 października 2012r. dokonaną przez pracodawcę, a w rezultacie z wypowiedzeniem umowy o pracę. W szczególności wskazała, że konsekwencje wypadku, któremu uległa w maju 2012r., a które utrudniają jej poruszanie się, stanowią przemijającą przeszkodę i nie mogą uzasadniać decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy. Zaznaczyła ponadto, że dnia 23 października 2012r. otrzymała zwolnienie lekarskie, będące w dyspozycji pracodawcy, a więc nie mogła zostać zwolniona.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wyniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu. Podnoszono, że kwestionowane przez powódkę zaświadczenie (...) jest ostateczne, więc oświadczenie pracodawcy z dnia 25 października 2012r. o rozwiązaniu stosunku pracy realizowało wprost dyspozycję art. 23 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 23 ust. 2 pkt 3 Karty nauczyciela, a skutek w postaci rozwiązania stosunku pracy nastąpił z mocy ustawy.

Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2013r., sygn. akt IV P 267/12 Sąd Rejonowy w Ostródzie oddalił powództwo oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanego 60 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd ustalił, że powódka była zatrudniona w pozwanej szkole od 1 września 1989r. jako nauczycielka. Od 4 czerwca do 2 lipca i od 9 lipca do 4 września 2012r. przebywała na zwolnieniu lekarskim (bezsporne). Po zakończeniu leczenia przez powódkę pozwana skierowała ją do lekarza medycyny pracy celem ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Lekarz medycyny pracy stwierdził, że wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych powódka jest zdolna do wykonywania pracy na stanowisku „nauczyciel - zwolnienie z dyżurów". W dniu 22 października 2012r. (...), w wyniku odwołania strony pozwanej, wydał zaświadczenie lekarskie stwierdzające, że powódka wobec przeciwwskazań zdrowotnych jest niezdolna do wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela. Do zaświadczenia tego powódka dołączyła dokumentację lekarską z zapisem: „proponuję 3 miesiące urlopu zdrowotnego". Powódka nie występowała z wnioskiem o udzielenie jej urlopu dla poratowania zdrowia. Pismem z dnia 25 października 2012r. pozwana rozwiązała z powódką stosunek pracy zawarty na podstawie mianowania.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982r. - Karta Nauczyciela (obecnie Dz.U. z 2014r. poz. 191 ze zmianami), niezdolność do wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela stanowi podstawę rozwiązania stosunku pracy, jeżeli jest potwierdzona orzeczeniem wydanym przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne w trybie określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 1996r. Nr 69, poz. 332 ze zmianami; dalej: rozporządzenie z 1996r.). Paragraf 5 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi, że pracownik lub pracodawca, który nie godzi się z treścią wydanego zaświadczenia, może wystąpić w ciągu 7 dni od dnia wydania zaświadczenia, za pośrednictwem lekarza, który je wydał, z wnioskiem o przeprowadzenie nowego badania. Ustęp 2 §5 stanowi, że badanie, o którym mowa w ust. 1, przeprowadza się w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy. Badanie powinno być przeprowadzone w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Ustalone na jego podstawie orzeczenie lekarskie jest ostateczne. Dlatego, zdaniem Sądu Rejonowego, z literalnej treści art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela wynika, że orzeczenie przez lekarza przeprowadzającego okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy, stanowi obligatoryjną przesłankę rozwiązania stosunku pracy.

Sąd Rejonowy uznał także za nieuzasadnione twierdzenie powódki, że pozwana powinna udzielić jej urlopu dla poratowania zdrowia, a nie rozwiązać z nią umowę o pracę. Przyjmując nawet, że dyrektorka pozwanej szkoły otrzymała orzeczenie lekarskie o potrzebie udzielenia takiego urlopu, nie spowodowało to automatycznie obowiązku jego udzielenia. Wykładnia art. 73 Karty Nauczyciela nie pozwala na twierdzenie, że udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia jest możliwe bez wniosku nauczyciela (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2006r., l PK 47/06). Poza tym stosunek pracy stosunek pracy z powódką uległ rozwiązaniu. Sąd Rejonowy wyjaśnił też, że pominął wnioskowany przez stronę powodową dowód z zeznań świadka B. M. na okoliczność wystawienia zaświadczenia lekarskiego i wykładni jego treści, ponieważ dokument - zaświadczenie lekarskie z 22 października 2012r. nie daje pola do wykładni. Punkt drugi zaświadczenia (zakreślony przez lekarza) expressis verbis stwierdza niezdolność powódki do wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela. Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd orzekł jak w sentencji.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka, zaskarżając ten wyrok w całości.

Zaskarżanemu wyrokowi zarzuciła między innymi naruszenie art. 233§1 kpc przez błędną ocenę materiału dowodowego wyrażającą się w ustaleniu w oparciu o zaświadczenie lekarskie lek. med. B. M. z dnia 22 października 2012r., że względem powódki orzeczono niezdolność do pracy w rozumieniu art. 23 ust 1 pkt 3 Karty Nauczyciela, mimo że ze wspomnianego zaświadczenia wynika, że nie jest to niezdolność trwała i powinna ustąpić po upływie trzymiesięcznego urlopu zdrowotnego, natomiast ze str. 1/6 Orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS z 16 stycznia 2013r., wynika, że powódka rokowała odzyskanie zdolności do pracy, co uzasadniało ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego, a z orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS z 14 lutego 2013r. wynika wprost, że niezdolność do wykonywania pracy nie zachodzi co do zasady. Powódka zarzuciła też naruszenie art. 23 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela, przez jego niezastosowanie, pomimo że w przedmiotowym stanie faktycznym zaistniały przesłanki wskazane w tym przepisie. Pozwana wniosła o oddalenie apelacji.

Wyrokiem z dnia 29 listopada 2013r. sygn. akt IV Pa 55/13 tutejszy Sąd Okręgowy oddalił apelację i zasądził od powódki na rzecz pozwanego 60 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sąd odwoławczy uznał, że Sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny i rozpoznał istotę sprawy. Sąd stwierdził, że zaświadczenie lek. med. B. M. z 22 października 2012r. mogło być podstawą ustalenia, że względem powódki orzeczono niezdolność do wykonywania pracy na jej stanowisku pracy w rozumieniu art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela. Zaświadczenie to jest ostateczne i nie podlega kontroli sądowej. Dlatego słusznie Sąd Rejonowy oddalił wniosek o przesłuchanie B. M., gdyż treść tego dokumentu nie nasuwała żadnych wątpliwości interpretacyjnych. Dlatego też, podnoszone przez powódkę zmiany w stanie zdrowia po wydaniu orzeczenia przez (...) w O. skutkujące późniejszymi orzeczeniami Lekarza Orzecznika ZUS i Komisji Lekarskiej ZUS nie mają żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Wobec powyższego na zasadzie art. 385 kpc należało apelację oddalić jako niezasadną.

Powódka zaskarżyła wyrok Sądu Okręgowego w całości, żądając w skardze kasacyjnej jego uchylenia oraz uwzględnienia powództwa w całości, a także zasądzenia od pozwanej kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kosztów postępowania kasacyjnego wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie uchylenia tego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego w Ostródzie i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu, przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania.

Skarżąca zarzuciła naruszenie prawa materialnego, tj.: (1) art. 73 § 1 Karty Nauczyciela, przez niewłaściwą wykładnią tego przepisu i niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu, że złożone przez powódkę oświadczenie nie spełnia przesłanek zastosowania tego przepisu, jak również przyjęcie, że wydanie przez lekarza orzekającego oświadczenia o udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia nie na formularzu stanowiącym załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia z 27 października 2005r., stanowi podstawę do odmowy udzielenia takiego urlopu; (2) art. 23 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela, przez jego niezastosowanie, podczas gdy w przedmiotowym stanie faktycznym zaistniały przesłanki wymienione w tym przepisie; (3) art. 60 w związku z art. 61 kc, przez niezastosowanie w sytuacji gdy powódka złożyła pozwanej oświadczenie woli o potrzebie udzielenia jej urlopu dla poratowania zdrowia.

Ponadto, skarżąca zarzuciła naruszenie w sposób, który miał istotny wpływ na wynik sprawy, art. 217§1 w związku art. 227 kpc, przez oddalenie wniosku powódki o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania lek. med B. M. dla wyjaśnienia powodów propozycji udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia.

W odpowiedzi na skargę pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 10 marca 2015r. sygn. akt II PK 120/14 Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Okręgowego z dnia 29 listopada 2013r. i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Sąd Najwyższy wyjaśnił, że skarga kasacyjna zasługiwała na uwzględnienie, choć nie wszystkie podniesione zarzuty można było uznać za trafne.

Zarzuty skargi kasacyjnej zostały oparte na obydwu podstawach wynikających z art. 398 ³§1 pkt 1 i 2 kpc. W pierwszej kolejności rozważenia wymagała zatem podstawa naruszenia przepisów postępowania, jako zmierzająca do zakwestionowania prawidłowości dokonania ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku. W tym zakresie skarżąca sformułowała zarzuty naruszenia art. 217§1 w związku art. 227 kpc, przez „oddalenie wniosku powódki o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania lek. med B. M. wyjaśnienia powodów propozycji udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia." Zarzut ten nie mógł być rozpoznany w postępowaniu kasacyjnym. Z treści skargi wynika bowiem, że dotyczy on postępowania przed Sądem pierwszej instancji, który wskazany wniosek oddalił. Tymczasem skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem odwoławczym od wyroku sądu drugiej instancji. Pełnomocnik skarżącej nie powołał też przy jego formułowaniu art. 391§1 kpc, umożliwiającego odniesienie sformułowanych zarzutów do postępowania apelacyjnego.

Nietrafny okazał się także zarzut naruszenia art. 73§1 Karty nauczyciela. Zarzut ten opierał się na twierdzeniu, że na podstawie tego przepisu pracodawca był zobowiązany do udzielenia powódce urlopu dla poratowania zdrowia, ponieważ powódka złożyła ustny wniosek o jego udzielenie. Tymczasem Sąd Okręgowy ustalił, że powódka nie składała wniosku o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia. Co więcej, ustalenie to nie było kwestionowane przez stronę powodową w apelacji od wyroku Sądu Rejonowego. Skarżąca nie kwestionowała też stanowiska Sądu Okręgowego, zgodnego z poglądem Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 25 lipca 2006r., l PK 47/06, Prawo Pracy 2006 nr 12, s. 36), że nie jest możliwe udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia bez wniosku nauczyciela. We wskazanym zakresie skarga opierała się więc na przyjętej przez stronę skarżącą okoliczności faktycznej niezgodnej z ustalaniami przyjętymi w podstawie zaskarżonego wyroku. Konsekwentnie, za bezpodstawny Sąd Najwyższy uznał również zarzut naruszenia art. 60 w związku z art. 61 kc, przez ich niezastosowanie w sytuacji, gdy powódka złożyła pozwanej oświadczenie woli o potrzebie udzielenia jej urlopu dla poratowania zdrowia. Zarzut ten opierał się na założeniu, że powódka złożyła wniosek o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia, co jest sprzeczne z ustaleniami przyjętymi w podstawie faktycznej wyroku Sądu Okręgowego.

W cenie Sądu Najwyższego uzasadniony był jednak zarzut naruszenia przez wyrok Sądu drugiej instancji art. 23 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela, przez jego niezastosowanie. Zgodnie z art. 23 ust. 1 tej ustawy, stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania ulega rozwiązaniu, między innymi w razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni - chyba, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach okres tej nieobecności zostanie przedłużony o kolejne 12 miesięcy, o ile nauczyciel uzyska prawo do świadczenia rehabilitacyjnego lub zostanie mu udzielony urlop dla poratowania zdrowia (pkt 2); w razie orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy (pkt 3). Z przytoczonych przepisów wynika, że w sytuacjach określonych w art. 23 ust. 1 Karty ustawodawca, używając zwrotu „stosunek pracy (...) ulega rozwiązaniu", nałożył na pracodawcę obowiązek rozwiązania z nauczycielem stosunku pracy. Uregulowanie to zostało podyktowane specyfiką pracy nauczycieli, a zwłaszcza organizacją pracy szkół, w tym koniecznością krótkookresowego (obejmującego rok szkolny i semestr) planowania organizacji pracy szkoły i obciążeń dydaktycznych, a tym samym zatrudniania nauczycieli. Art. 23 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela nakłada taki obowiązek w razie czasowej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni, z tym, że okres ochrony przed rozwiązaniem stosunku pracy może zostać przedłużony w szczególnie uzasadnionych wypadkach o kolejne 12 miesięcy (zob. szczegółowe wyjaśnienie tej regulacji w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2012r., l PK 95/11, LEX nr 1107149). Natomiast art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela łączy literalnie rozpatrywany obowiązek z orzeczeniem przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy.

Sąd Najwyższy wyjaśnił, że przepis ten nie może być jednak odczytywany dosłownie, to znaczy w ten sposób, że podstawą rozwiązania stosunku pracy jest orzeczenie lekarskie. W istocie rzeczy podstawę tę stanowi bowiem niezdolność nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy, stwierdzona orzeczeniem lekarskim. Z porównania treści art. 23 ust. 1 pkt 2 i 3 Karty Nauczyciela wynika, że chodzi o niezdolność nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy przekraczającą okresy wskazane w art. 23 ust. 1 pkt 2. Sąd, oceniając istnienie podstawy do rozwiązania stosunku pracy nauczyciela, w sytuacji gdy jest ona przez niego kwestionowana, nie może zatem poprzestać na samym fakcie istnienia orzeczenia lekarskiego, lecz powinien, gdy strona zgłasza stosowne wnioski w tym zakresie, ustalić, czy rzeczywiście wystąpiła niezdolność do pracy, o której stanowi rozważany przepis. Należy bowiem przypomnieć, że zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy z powodu choroby pracownika jest jedynie środkiem dowodowym podlegającym ocenie sądu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2000r., l PKN 493/99, OSNP 2001 nr 11, poz. 384). Wobec tego nietrafne było zapatrywanie Sądu Okręgowego, że w świetle §5 ust. 4 rozporządzenia z 1996r. zaświadczenie wydane przez lekarza zatrudnionego w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy jest ostateczne i nie podlega kontroli sądowej. Istotnie, jest ono ostateczne, ale tylko w tym znaczeniu, że nie przysługuje od niego odwołanie w postępowaniu regulowanym w rozporządzeniu z 1996r. Podlega jednak kontroli sądowej, ponieważ kwestii tej kontroli rozporządzenie nie dotyczy i zgodnie z zakresem upoważnienia do jego wydania nie może dotyczyć. W rezultacie należy stwierdzić, że w świetle art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela podstawę rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym stanowi niezdolność nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy, stwierdzona orzeczeniem lekarskim, a nie samo orzeczenie lekarskie o istnieniu takiej niezdolności, które jest jedynie dowodem podlegającym ocenie sądu. Dlatego, zważywszy na fakt, że powódka, począwszy od żądań powództwa, przez cały czas postępowania przed Sądami pierwszej i drugiej instancji konsekwentnie twierdziła, że jej niezdolność do pracy miała przejściowy i stosunkowo krótkotrwały charakter (krótszy niż 180 dni), a także uwzględniając, że jak przyjęto w podstawie faktycznej zaskarżonego wyroku, z wpisu na karcie choroby dołączonej do wymienionego orzeczenia lekarskiego wynikało, że lekarz specjalista ortopedii, traumatologii narządu ruchu, specjalista ortopedii, traumatologii narządu ruchu proponował udzielenie powódce jedynie trzech miesięcy urlopu na poratowanie zdrowia, konieczne było rozważenie, czy jej niezdolność do pracy nie miała jedynie czasowego charakteru. Tym samym, rozważenia wymagało, czy nie należało zastosować w jej sytuacji art. 23 ust. 1 pkt 2 Karty, tym bardziej, że zarzut niezastosowania tego przepisu został także podniesiony w apelacji. Zaniechanie rozpatrzenia tej kwestii przez Sąd odwoławczy oznaczało, że zarzut naruszenia art. 23 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela przez jego niezastosowanie okazał się uzasadniony.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 398 ¹⁵§1 kpc, a o kosztach postępowania kasacyjnego - na podstawie art. 108§2 kpc w związku z art. 398 ²¹ kpc.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy strona powodowa wskazała na potrzebę rozważenia zasądzenia odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia w miejsce przywrócenia do pracy. Wyjaśniono, że z uwagi na upływ czasu powódka znalazła zatrudnienie u innego pracodawcy, więc jej przywrócenie do pracy stało się niecelowe.

Pozwana podtrzymała stanowisko w sprawie. Podkreślano, że po doliczeniu okresu trzymiesięcznego, liczonego od daty wystawienia zaświadczenia przez (...), do okresu wcześniejszej niezdolności powódki do pracy, okres tejże niezdolności przekraczał 182 dni. Nie przeczono, że ewentualne przywrócenie powódki do pracy jest niecelowe.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy apelacja okazała się uzasadniona, co skutkowało zasądzeniem na rzecz powódki odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy.

Również w obecnym składzie Sąd odwoławczy podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji, dotyczące przebiegu wydarzeń, które doprowadziły do złożenia przez pozwaną oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy. Nie ma wobec tego potrzeby powielania tych ustaleń. Z okoliczności objętych sporem warto jedynie przypomnieć, że powódka dostarczyła pozwanej zaświadczenie (...) z dnia 22 października 2012r. wraz z kartą badania ortopedycznego, w której wskazano propozycję 3 miesięcy urlopu zdrowotnego oraz że powódka wniosku o udzielenie takiego urlopu nie złożyła.

Ustalenia te należy natomiast uzupełnić. Po pierwsze powódka otrzymała zaświadczenie lekarskie (...) o niezdolności do pracy w okresie od dnia 23 października 2012r. do dnia 21 listopada 2012r. (odpis k.23). Pozwana nie przeczyła twierdzeniu pozwu, że zaświadczenie to było w posiadaniu Szkoły. Po drugie z zeznań świadka B. M., złożonych na rozprawie w dniu 14 października 2015r., wynika, że sporne zaświadczenie lekarskie (...) z dnia 22 października 2012r. o niezdolności do pracy na stanowisku nauczyciela stwierdza tę niezdolność na dzień wystawienia zaświadczenia. Przy tym w dacie wystawienia zaświadczenia prawdopodobnym było, że niezdolność powódki do pracy miała charakter okresowy. Powódka odzyskała zdolność do pracy, co znalazło potwierdzenie w orzeczeniu Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 14 lutego 2013r., wydanym wskutek złożenia przez powódkę wniosku o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego (odpis k.42). Trzeba zaznaczyć, że nie ujawniły się okoliczności, które mogłyby podważać wiarygodność przywołanych dowodów.

W świetle tak uzupełnionego stanu faktycznego okazuje się, że zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego narusza przepisy prawa materialnego.

Trzeba przypomnieć, że zgodnie z art. 23 ust. 1 i 2 Karty nauczyciela stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania ulega rozwiązaniu, między innymi w razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni - chyba, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach okres tej nieobecności zostanie przedłużony o kolejne 12 miesięcy, o ile nauczyciel uzyska prawo do świadczenia rehabilitacyjnego lub zostanie mu udzielony urlop dla poratowania zdrowia (ust. 1 pkt 2); w razie orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy (ust. 1 pkt 3); rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania z przyczyn określonych w ust. 1 następuje odpowiednio z końcem tego miesiąca, w którym upływa okres czasowej niezdolności nauczyciela do pracy (ust. 2 pkt 2) albo z końcem miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał ostateczne orzeczenie lekarskie o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy (ust. 2 pkt 3).

Zaświadczenie lekarza medycyny pracy (w tym po badaniu w (...)), wydane w trybie art. 229 kp i rozporządzenia z 1996r., określa istnienie lub brak przeciwwskazań do podjęcia lub wykonywania określonego rodzaju pracy na dzień wydania zaświadczenia, zwykle pokrywający się z dniem przeprowadzenia badania. Z przywołanych przepisów nie wynika dopuszczalność określania w zaświadczeniu wydawanym przez lekarza profilaktyka okresu niezdolności do pracy (por. wzór tego zaświadczenia, określony w rozporządzeniu z 1996r. w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie, z którym to wzorem jest zgodne zaświadczenie wydane przez (...), k.6). Właśnie na takie tylko znacznie spornego zaświadczenia wskazały zeznania świadka B. M.. Okazuje się więc, że strony stosunku pracy nie mają określonej przepisami prawa możliwości zbadania, jak długo będzie trwać stwierdzona przez profilaktyka niezdolność pracownika do świadczenia pracy danego rodzaju. Wobec tego wskazaną przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku kasatoryjnego możliwość zastosowania względem nauczyciela mianowanego art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty nauczyciela dopiero w sytuacji, gdy niezdolność do pracy wykracza poza okresy wynikające z art. 23 ust. 1 pkt 2 tej ustawy, należy rozumieć w ten sposób, że chodzi o nauczyciela, który nie korzysta ani ze 182 dni okresu zasiłkowego, ani z urlopu dla poratowania zdrowia, ani też z prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, niezależnie od tego, czy z uprawnień tych korzystać nie chce, czy też nie może, choćby z powodu wyczerpania okresów wskazanych w art. 23 ust. 1 pkt 2 Karty nauczyciela.

W konsekwencji nowego i istotnego znaczenia w sprawie nabiera powołana w pozwie okoliczność, że już następnego dnia po badaniu w (...) powódka otrzymała zaświadczenie (...) o niezdolności do pracy w dniach od 23 października do 21 listopada 2012r. Powódka wskazała bowiem pracodawcy w ten sposób, że korzysta z okresu zasiłkowego. Trzeba tu dodać, że skoro ze zwolnień lekarskich powódka korzystała począwszy od dnia 4 czerwca 2012r., to wynikający z zaświadczenia z dnia 23 października 2012r. okres niezdolności do pracy do dnia 21 listopada 2012r. z pewnością nie wyczerpywał jeszcze 182 dni okresu zasiłkowego z art. 23 ust. 1 pkt 2 Karty nauczyciela.

W ocenie Sądu Okręgowego nie ma podstaw, aby różnicować sytuację takiego nauczyciela, który wykorzystuje nieprzerwanie cały okres zasiłkowy, i takiego, który po wykorzystaniu części okresu zasiłkowego zgłasza gotowość do pracy, jednak w związku ze stwierdzeniem przez lekarza profilaktyka przeciwwskazań do pracy powraca do korzystania z jeszcze niewyczerpanego okresu zasiłkowego.

Wobec powyższego oświadczenie pozwanej o rozwiązaniu stosunku pracy ze skutkiem na koniec października 2012r. było przedwczesne, pomimo oparcia go na ostatecznym zaświadczeniu lekarskim (...) z dnia 22 października 2012r. Oświadczenie Szkoły o rozwiązaniu stosunku pracy mogło zostać złożone nie w oparciu o art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty nauczyciela, a w oparciu o art. 23 ust. 1 pkt 2 tej ustawy. Mając dodatkowo na uwadze niezłożenie przez powódkę wniosku o urlop dla poratowania zdrowia, oświadczenie takie pozwana mogła złożyć dopiero po wykorzystaniu okresu zasiłkowego w zakresie wynikającym ze zaświadczeń lekarskich (...), ze skutkiem na koniec miesiąca, w którym tenże okres upłynął – w realiach rozpatrywanej sprawy ze skutkiem na pewno nie wcześniej niż na koniec listopada 2012r., a najprawdopodobniej – z uwagi na datę zaświadczenia N9 (por. odpis orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS k.42) – na koniec grudnia 2012r.

Dodać w tym miejscu trzeba, że wbrew zapatrywaniu pozwanej nie mogło dojść do rozwiązania z powódką stosunku z mocy prawa, a tylko z mocy oświadczenia pracodawcy. Kwestia ta była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w innej sprawie, gdzie w sposób niebudzący wątpliwości wyjaśniono, że „W każdej sytuacji rozwiązanie stosunku pracy
(niezależnie, czy jest wynikiem realizacji nałożonego na pracodawcę obowiązku, czy też przyznanego uprawnienia) wymaga złożenia w tym zakresie stosownego oświadczenia woli. Tym bowiem różni się rozwiązanie stosunku pracy od wygaśnięcia, że w tym ostatnim przypadku do ustania stosunku pracy dochodzi »z mocy prawa«, czyli wtedy, gdy ziści się opisane przez ustawodawcę zdarzenie powodujące ustanie stosunku pracy, zaś wola stron stosunku pracy (nawet wyrażająca chęć pozostania w stosunku pracy) pozostaje prawnie obojętna" (wyrok SN z dnia 9 lutego 2012r., I PK 95/2011).

Pozwana naruszyła przepisy art. 23 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 Karty nauczyciela, powódce przysługują więc z tego tytułu roszczenia określone w Kodeksie pracy, z mocy odesłania z art. 91c ust. 1 Karty nauczyciela. Zgodnie z art. 56 kp pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy. Przepisy art. 45§ 2 i 3 stosuje się odpowiednio. W rozpatrywanej sprawie zastosowanie miał art. 45§2 kpc stanowiący, że sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. Poza sporem było, że ewentualne przywrócenie powódki do pracy jest niecelowe, powódka jest bowiem zatrudniona obecnie u innego pracodawcy. Niewątpliwie też, wobec upływu 3 lat od rozwiązania stosunku pracy, pozwana w taki sposób zorganizowała swoje funkcjonowanie, że powrót powódki do nauczania w pozwanej Szkole zaburzyłby organizację jej pracy. Stąd też na podstawie art. 386§1 kpc, przepisów przywołanych wyżej oraz art. 47 ¹ kp („Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.”) i art. 20 ust. 3 Karty nauczyciela („Rozwiązanie stosunku pracy (…) następuje (…) po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu”) zmieniono zaskarżony wyrok w części w punkcie 1., zasądzając od pozwanej na rzecz powódki odszkodowanie w żądanej wysokości trzykrotnego wynagrodzenia obliczonego jak ekwiwalent za urlop (3 x 4.077,47 zł – por. zaświadczenie z dnia 15 listopada 2012r. k.15).

W konsekwencji zmianie podlegało również rozstrzygnięcie o kosztach procesu, tj. pkt 2. zaskarżonego wyroku. Skoro roszczenie powódki okazało się usprawiedliwione, gdyż wykazano, że pozwana naruszyła przepisy dotyczące rozwiązywania stosunku pracy, czego skutkiem było uwzględnienie jednego z alternatywnych żądań, to pozwana musi być traktowana w świetle art. 98§1 kpc jako strona przegrywająca proces w istocie w całości. Spowodowało to po pierwsze zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów zastępstwa procesowego w stawce minimalnej 60 zł, wynikającej z §11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013r. poz. 490 ze zmianami – w brzmieniu sprzed sierpnia 2015r. z uwagi na wcześniejszą datę złożenia pozwu; dalej: rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych). Po drugie na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2014r. poz. 1025 ze zmianami) nakazano ściągnięcie od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ostródzie opłaty od pozwu, od której powódka była zwolniona; opłata ta stanowi 5% rocznego wynagrodzenia (por. art. 23 ¹ kpc i art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Z uwagi na wskazaną wyżej niecelowość przywrócenia powódki do pracy apelacja w zakresie tego żądania okazała się bezzasadna, co skutkowało jej oddaleniem na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania przed Sądem II instancji i przed Sądem Najwyższym orzeczono również w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Na zasądzoną z tego tytułu kwotę 240 zł złożyły się opłaty od apelacji i skargi kasacyjnej (po 30 zł) oraz stawki minimalne wynagrodzenia pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym i kasacyjnym, wynikające z §11 ust. 1 pkt 1 w związku z §12 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Mariusz Gregorowicz SSO Tomasz Koronowski SSO Bożena Czarnota