Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Elblągu

POSTANOWIENIE

Dnia 10 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Dorota Twardowska (spr.)

Sędziowie: SO Ewa Pietraszewska

SSR del. do SO Jacek Bryl

Protokolant: st. sekr. sąd. Danuta Gołębiewska

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2014 r. w Elblągu

na rozprawie

sprawy z wniosku B. N. (1)

z udziałem J. B. P.

o podział majątku

na skutek apelacji uczestnika

od postanowienia Sądu Rejonowego w Ostródzie

z dnia 19 maja 2014 r. sygn. akt I Ns 592/13

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie :

a/ w punkcie VIII (ósmym) o tyle, że zasądzoną kwotę 79.615,72 zł rozłożyć na trzy raty : pierwsza w kwocie 27.000 zł (dwadzieścia siedem tysięcy złotych) płatna do dnia 31 grudnia 2014 r. , druga w kwocie 27.000 zł (dwadzieścia siedem tysięcy złotych) płatna do dnia 31 grudnia 2015r. i trzecia w kwocie 25.615,72 zł (dwadzieścia pięć tysięcy sześćset piętnaście złotych siedemdziesiąt dwa grosze) płatna do dnia 31 grudnia 2016r.,

b/ w punkcie IX (dziewiątym) o tyle, że ustalić termin wydania nieruchomości przez wnioskodawczynię do dnia 30 września 2014r.,

2.  oddalić apelację w pozostałym zakresie.

Sygn. akt I Ca 197/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni B. N. (1) wniosła o podział majątku wspólnego zgromadzonego podczas trwania jej związku małżeńskiego z J. B. P., obejmującego lokal mieszkalny i garaż oraz wyszczególnione ruchomości. Zgłosiła także żądanie zasądzenia od uczestnika postępowania ,,pożytków" z tytułu korzystania przez niego ze wspólnych nieruchomości.

Uczestnik J. B. P. nie oponował wnioskowi o podział majątku wspólnego. Wniósł jednak o ustalenie, że dokonany został nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty jego byłej żony w postaci spłaty zaciągniętego przez nią w dniu 12 września 2001 roku kredytu oraz darowizny środków pieniężnych, które otrzymał od rodziców ze sprzedaży ich mieszkania. Uczestnik postępowania zgłosił także żądanie rozliczenia, spłaconych przez niego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej zobowiązań z tytułu kredytu hipotecznego oraz opłat związanych z nieruchomościami stanowiącymi przedmiot podziału.

Postanowieniem z dnia 19 maja 2014 r. Sąd Rejonowy w Ostródzie:

w punkcie I ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni B. N. (1) i uczestnika J. B. P. wchodzą prawo własności nieruchomości lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w O. przy ulicy (...) wraz z udziałem (...) w gruncie i częściach wspólnych budynku (KW (...)) o wartości 304.800 zł, prawo własności nieruchomości garażu nr (...) położonego w O. przy ulicy (...) wraz z udziałem (...) w gruncie i częściach wspólnych budynku (KW (...)) o wartości 28.600 zł, prawo własności samochodu osobowego V. (...) nr rej. (...) o wartości 25.800 zł, prawo własności samochodu osobowego V. (...) nr rej. (...) o wartości 6.000 zł a ponadto prawo własności szeregu ruchomości stanowiących wyposażenie mieszkania – szczegółowo opisanych w treści punktu I postanowienia;

w punkcie II ustalił, że rzeczywista wartość nieruchomości obniża obciążenie hipoteczne, którego aktualna wysokość wynosi 127.603,54 zł;

w punkcie III umorzył postępowanie w zakresie innych ruchomości, co do których uczestnicy zgodnie cofnęli wniosek o podział;

w punkcie IV ustalił, że z majątku wspólnego został dokonany nakład na majątek osobisty wnioskodawczyni B. N. (1) w wysokości 22.834,43 zł;

w punkcie V ustalił, że uczestnik J. B. P. spłacił po ustaniu wspólności majątkowej wspólne zobowiązanie wobec (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. w kwocie 54.389,44 zł, podatek od nieruchomości w kwocie 356 zł, opłaty za nieruchomość w kwocie 3.472,75 zł, ubezpieczenie kredytu w kwocie 593,60 zł;

w punkcie VI oddalił wniosek wnioskodawczyni o zasądzenie pożytków z tytułu korzystania przez uczestnika z nieruchomości wspólnych;

w punkcie VII dokonał podziału majątku wspólnego przez przyznanie na rzecz wnioskodawczyni B. N. (1) prawa własności samochodu V. (...), telewizora LED marki S. (...)” oraz dwóch żyrandoli – o łącznej wartości 7.300 zł, a na rzecz uczestnika J. B. P. prawa własności obu nieruchomości oraz pozostałych ruchomości o łącznej wartości rzeczywistej 248.177,46 zł;

w punkcie VIII zasądził od uczestnika J. B. P. na rzecz wnioskodawczyni B. N. (1) kwotę 79.615,72 zł tytułem dopłaty, ustalając jej płatność w terminie 8 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia i zastrzegając ustawowe odsetki w przypadku opóźnienia w terminie płatności;

w punkcie IX nakazał wnioskodawczyni opuszczenie i opróżnienie nieruchomości lokalowej i jej wydanie uczestnikowi w terminie 14 dni od otrzymania spłaty;

w punkcie X oddalił wnioski o zasądzenie kosztów postępowania;

a w punkcie XI orzekł o nieuiszczonych kosztach sądowych.

Rozstrzygnięcie było wynikiem następujących ustaleń i oceny prawnej dokonanej przez Sąd pierwszej instancji:

Sąd Rejonowy ustalił, że wnioskodawczyni B. N. (1) i uczestnik J. B. P. zawarli związek małżeński w dniu 11 czerwca 2005 r., wyrokiem Sądu Rejonowego w Ostródzie z dnia 04 czerwca 2012 r. ustanowiona została pomiędzy nimi z dniem 13 marca 2013 r. rozdzielność majątkowa, wyrokiem Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 19 marca 2013 r. małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód (z winy wnioskodawczyni), orzeczenie uprawomocniło się w dniu 30 kwietnia 2013 r. Mają niepełnoletnią córkę. Udziały w majątku wspólnym były równe.

W dniu 19 listopada 2008 r. J. P. i B. wówczas P. zawarli z (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę o kredyt na zakup mieszkania i garażu przy ul. (...) w O. na kwotę kredytu 370.110 zł. Chcąc pomóc synowi i synowej, R. P. i B. P. sprzedali w dniu 10 marca 2009 r. swoje mieszkanie położone w O. przy ul. (...) a uzyskaną kwotę w całości przekazali J. i B. małżonkom P.: zaliczka, zadatek i kwota 110.000 zł została przelana przelewem na wspólny rachunek (wskazany przez sprzedawców) J. P. i B. wówczas P.. Środki uzyskane w ten sposób zostały przeznaczone przez małżonków na częściową spłatę kredytu hipotecznego oraz wyposażenie i wykończenie mieszkania. Decyzję odnośnie rozdysponowania uzyskanej kwoty małżonkowie podejmowali samodzielnie.

Dalej szczegółowo opisano składniki majątku wspólnego i ich ustalone poprzez opinie biegłych wartości oraz wskazano aktualną wysokość obciążenia hipotecznego 127.603,54 zł. Wskazano tytuły i wysokości wspólnych zobowiązań, które po ustanowieniu rozdzielności majątkowej uregulował uczestnik J. P. (tytułem spłaty kredytu 54.389,44 zł, podatku od nieruchomości 356 zł, opłaty /czynsz i fundusz remontowy/ za wspólne nieruchomości 3.472,57 zł, ubezpieczenia kredytu hipotecznego 593,60 zł). Ustalono kwotę 22.834,43 zł spłaty ze środków z majątku wspólnego kredytu zaciągniętego przez wnioskodawczynię przed zawarciem związku małżeńskiego.

Wskazano, że B. N. (1) jest w posiadaniu samochodu osobowego marki V. (...), telewizora S. oraz żyrandoli z salonu i kuchni. W maju 2012 roku sama podjęła decyzję i wyprowadziła się z córką ze wspólnego mieszkania do rodziców, a następnie do O.. Cały czas ma jednak klucze do lokalu mieszkalnego i posiada w nim swoje rzeczy osobiste. J. P. natomiast pozostał we wspólnym mieszkaniu i użytkuje jego wyposażenie oraz garaż.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że podstawę dla poczynionych ustaleń faktycznych stanowiły uznane za wiarygodne dokumenty, zeznania wymienionych świadków, wnioskodawczyni i uczestnikiem oraz opinie biegłych, w tym także zeznania świadków R. P. i B. P., za wyjątkiem twierdzeniem, że pieniądze ze sprzedaży mieszkania przekazali jedynie synowi. W tym też zakresie odmówiono wiarygodności twierdzeniu uczestnika postępowania.

Powołano unormowania dotyczące podziału majątku: art. 684 k.p.c., art. 46 k.r. i o., art. 567 § 3 k.p.c., wskazując że Sąd z urzędu i samodzielnie ustala skład oraz wartość majątku wspólnego ulegającego podziałowi, niezależnie od stanowiska uczestników postępowania w tym przedmiocie i wskazano, że zasadniczo nie było sporu co do składu majątku wspólnego – poza kwestią rozliczenia darowizny środków uzyskanych ze sprzedaży mieszkania rodziców uczestnika oraz wartości poszczególnych składników, którą ustalono w oparciu o niekwestionowane opinie biegłych sądowych. Zaznaczono przy tym, że przy rozliczeniach uwzględniono także obciążenie zmieniające rzeczywistą wartość tych składników w postaci hipoteki obciążającej nieruchomości z tytułu zaciągniętego przez małżonków zobowiązania kredytowego. Wskazano dalej na częściowe zgodne cofnięcie wniosku odnośnie podziału ruchomości poza rzeczami wycenionymi przez biegłego, co uzasadniało umorzenie postępowania w tym zakresie na podstawie art. 512 § 1 k.p.c. w zw. z art. 203 k.p.c. w zw. z art. 355 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. (punkt II).

Z kolei jako podstawę dla dokonanych rozliczeń z tytułu wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni oraz zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił uczestnik ze swojego majątku osobistego na zaspokojenie zobowiązań obciążających majątek wspólny powołano art. 45 k.r. i o. oraz art. 30 § 1 k.r. i o. w zw. z art. 376 k.c. Stwierdzono, że wnioskodawczyni zobowiązana jest do zwrotu na rzecz uczestnika łącznie kwoty 40.823,01 zł tytułem połowy spłaconych przez niego zobowiązań oraz spłaconego po zawarciu związku małżeńskiego kredytu B. N. (1) z 2001 roku. Natomiast jako niezasadne i nieudowodnione oceniono żądanie wnioskodawczyni w zakresie zasądzenia od uczestnika ,,pożytków” z tytułu korzystania przez niego ze wspólnych nieruchomości. Wskazano, że w sprawie ujawniono, że B. N. (1) wyprowadziła się z domu dobrowolnie i sama podjęła decyzję o zmianie zamieszkania, przez cały czas miała klucze i swobodny dostęp do mieszkania, a nie zostało wykazane by J. P. zabraniał czy też utrudniał byłej żonie korzystania z lokalu mieszkalnego czy garażowego. Stąd uznano brak podstaw do dokonania rozliczeń z tytułu posiadania lokalu mieszkalnego i garażu, bowiem pożytki rzeczywiste, realnie uzyskane nie zostały udowodnione.

W zakresie żądania uczestnika rozliczenia środków pochodzących ze sprzedaży mieszkania należącego do jego rodziców Sąd pierwszej instancji stwierdził, że uzyskana ze sprzedaży przez R. P. i B. P. mieszkania położonego w O. przy ul. (...) kwota stała się składnikiem majątku wspólnego B. N. (1) i J. P. i jednocześnie stanowiła darowiznę dokonaną na ich rzecz przez rodziców uczestnika postępowania. Dokonując tej oceny Sąd powołał przepis art. 888 § 1 k.c. wskazując, że darowizna w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego jest umową jednostronnie zobowiązującą, w której darczyńca zobowiązuje się spełnić, kosztem swojego majątku, świadczenie pod tytułem darmym na rzecz obdarowanego, a ten oświadcza, że darowiznę przyjmuje. Oświadczenia stron nie muszą być dokonane jednocześnie, jednak z istoty tej czynności wynika, że oświadczenie darczyńcy musi być uczynione przed oświadczeniem obdarowanego. Przy braku jednoczesności oświadczeń stron umowa zostaje zawarta dopiero z chwilą złożenia oświadczenia o przyjęciu darowizny przez obdarowanego. Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Umowa zawarta jednak bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Zgodnie zaś z art. 33 pkt 2 k.r. i o. przedmioty majątkowe nabyte w drodze darowizny stanowią majątek odrębny obdarowanego małżonka, chyba że darczyńca inaczej postanowił.

Odnosząc stan prawny do wyników przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd Rejonowy stwierdził, że wnioskodawczyni oraz świadkowie – A. W., D. W., A. J., I. N., A. N., B. N. (2), jak również sami darczyńcy R. P. i B. P. zgodnie i spójnie wskazali, że pieniądze ze sprzedaży mieszkania przekazane były na konto wspólne wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, co było wcześniej ustalone i konsultowane. Rodzice uczestnika postępowania chcieli pomóc synowej i synowi, którym ufali i których zawsze wspierali finansowo. Przywołano przy tym wypowiedź świadka R. P., że „zawsze mogli oni liczyć na to, że wsparcie finansowe dostaną” oraz że ,,miała z mężem świadomość, że częściowa spłata kredytu pomoże rodzinie – poprawi się wtedy jej byt". Wskazano, że teściowa postrzegała B. N. (1) jako dobrą żonę i matkę, nie miała wątpliwości co do bytu małżeństwa syna, a stosunki między nimi były dobre, mogli liczyć na wzajemną pomoc i wsparcie. O rozdysponowaniu uzyskanej w ten sposób kwoty wspólnie zdecydowali zaś wnioskodawczyni i uczestnik postępowania.

W ocenie Sądu Rejonowego powyższe okoliczności wskazują, iż darowizna przez rodziców uczestnika postępowania środków pieniężnych pochodzących ze sprzedaży ich mieszkania została dokonana na rzecz obojga małżonków. Uznano, że za takim wnioskiem przemawia również cel oraz zamiar rodziców uczestnika, zasady współżycia społecznego, jak również ustalone w tym względzie zwyczaje (chęć pomocy rodzinie jedynego syna i niesienie jej pomocy). Dochody bowiem i posiadany majątek wnioskodawczyni i uczestnika postępowania nie pozwalały im na kumulację środków pieniężnych z przeznaczeniem na wcześniejszą spłatę choć części kredytu. Zdaniem Sądu Rejonowego okoliczności sprawy jednoznacznie wskazują także, że w/w darowizna nie została obciążona żadnym poleceniem, którego niewykonanie uzasadniałoby zwrot przedmiotu darowizny. Kodeks cywilny co prawda dopuszcza również przypadki, w których darczyńcy mogą odwołać darowiznę (art. 896 - 899 k.c.), jednak przesłanki uzasadniające takie działanie darczyńców w niniejszej sprawie nie zostały ujawnione.

Odnośnie sposobu podziału majątku Sąd Rejonowy orzekł zgodnie wolą wnioskodawczyni i uczestnika oraz aktualnym użytkowaniem, przyznając B. N. (1) samochód osobowy marki V. (...), telewizor S. i dwa żyrandole, a J. P. samochód osobowy V. (...), lokal mieszkalny i garaż oraz pozostałe wyposażenia mieszkania. Sąd zwrócił także uwagę, iż wnioskodawczyni od dłuższego czasu w ogóle nie korzysta ani z nieruchomości położonej w O., ani z jej wyposażenia.

Przedstawiono dokonane rozliczenie, wskazując, że rzeczywistą wartość całego majątku podlegającego podziałowi ustalono na 255.477,46 zł (ruchomości 49.681 zł i rzeczywista wartość nieruchomości - 205.796,46 zł), z czego połowa stanowi kwotę 127.738,73 zł (udziały po ½ części). W wyniku podziału wnioskodawczyni przypadł majątek o łącznej wartości 7.300 zł, zaś J. P. o realnej wartości 248.177,46 zł. Należna dopłata, tytułem wyrównania ustalonego udziału (po uwzględnieniu już dokonanych nakładów w tym z majątku wspólnego na majątek B. N. (1), wydatków i poniesionych opłat przez uczestnika – w łącznej wysokości 81.646,02 zł – pkt V i VI rozstrzygnięcia), na rzecz wnioskodawczyni wyniosła więc ostatecznie 79.615,72 zł.

Zdaniem Sądu Rejonowego J. P. jest w stanie dokonać w/w dopłaty na rzecz wnioskodawczyni w terminie ośmiu miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia, określony termin spłaty nie narusza interesów żadnej ze stron, a jednocześnie jest realny. Powołano się na znaczne dochody uczestnika (k. 554 i 555) i czas niezbędny do zgromadzenia (choć częściowo) w/w kwoty, uznając za zasadne przyjęcie, iż dokona on tej dopłaty w wyznaczonym terminie. Podniesiono również, iż uczestnika liczył się z koniecznością rozliczenia się z wnioskodawczynią od 2012 roku i powinien na przygotowywać się finansowo. Natomiast jednorazowa spłata daje B. N. (1) możliwość dostosowania swojego mieszkania do aktualnych potrzeb. Chroniąc jej interesy Sąd orzekł również o odsetkach ustawowych stosownie do art. 481 k.c.

Jako podstawę rozstrzygnięcia powołano przepisy art. 567 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. 688 k.p.c., art. 618 k.p.c., art. 212 k.c. oraz art. 31 k.r. i o., art. 43 k.r. i o., art. 45 k.r. i o.

Sąd stosownie do art. 624 zd. II k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c. i art. 567 § 3 k.p.c., nakazał wnioskodawczyni wydanie nieruchomości szczegółowo opisanych w pkt I ppkt 1 postanowienia J. P., przy czym termin wydania nieruchomości określono na czternaście dni od dnia otrzymania spłaty od uczestnika. Wskazano przy tym, że wnioskodawczyni ma zaspokojone własne potrzeby mieszkaniowe, a czternastodniowy termin uznać należy za wystarczający do opuszczenia przez nią nieruchomości, w której nie mieszka, a w zasadzie zabrania reszty rzeczy osobistych, gdyż wnioskodawczyni od początku godziła się też na przyznanie lokalu mieszkalnego byłemu mężowi.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o nieuiszczonych kosztach sądowych powołano art. 520 § 1 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, przyjmując że wnioskodawczyni i uczestnik byli w równym stopniu zainteresowani podziałem majątku wspólnego, a ich interesy ostatecznie były sprzeczne jedynie w zakresie części żądań. Z tych względów stosunkowo rozdzielono obowiązek zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych, przedstawiając rozliczenie. W zakresie wzajemnych żądań kosztów postępowania powołano się na zasadę z art. 520 § 1 k.p.c.

W apelacji od powyższego postanowienia uczestnik J. B. P. zaskarżył postanowienie w części: w punkcie VIII odnośnie ustalonego 8 – miesięcznego terminu płatności dopłaty tytułem wyrównania udziałów; w punkcie IX odnośnie terminu wydania uczestnikowi nieruchomości dopiero po otrzymaniu spłaty zasądzonej kwoty dopłaty oraz w zakresie nieuwzględnienia w rozliczeniu majątku dorobkowego darowizny, którą otrzymał wyłącznie uczestnik J. B. P. od swoich rodziców. Skarżący zarzucił:

- rażąco dowolne ustalenie krótkiego okresu spłaty na rzecz wnioskodawczyni w ciągu 8 miesięcy bez uwzględnienia jego możliwości płatniczych, wynikających z relatywnie niewysokich dochodów, z których reguluje zobowiązania alimentacyjne i dokonuje spłat rat kredytu hipotecznego i jest zadłużony u swoich rodziców, w sytuacji kiedy wnioskodawczyni w ogóle nie interesuje się spłatami kredytu, co w konsekwencji skutkować będzie wypowiedzeniem kredytu i egzekucją komorniczą i uczyni przyznanie mieszkania uczestnikowi iluzorycznym;

- oczywiście chybione rozstrzygnięcie polegające na zobowiązaniu wnioskodawczyni do wydania mieszkania dopiero po 8 miesiącach , podczas gdy wnioskodawczyni mieszkanie już wydała i opuściła, a pozostawienie wnioskodawczyni prawa do dalszego zajmowania lokalu rodzi po jej stronie konieczność regulowania należności czynszowych , wyklucza możliwość korzystania przez uczestnika z mieszkania, jeśli wnioskodawczyni zgodnie z rozstrzygnięciem będzie chciała realizować swoje prawo do posiadania, z uwagi na konflikt, a wnioskodawczyni posiada swoje mieszkanie, które pozwala jej zaspokoić potrzeby mieszkaniowe;

- błędne rozstrzygnięcie w przedmiocie darowizny polegające na dowolnym przyjęciu, że rodzice uczestnika podarowali mieszkanie obojgu stronom, choć oczywistym pozostaje, że nieformalnie obdarowali syna jeszcze przed poznaniem przez niego wnioskodawczyni, został on wprowadzony w posiadanie mieszkania i oczywistym pozostawało, że jako jedynak jest wyłącznym dysponentem tego mieszkania; rodzice nigdy nie złożyli oświadczenia mocą którego obdarowywali także wnioskodawczynię, zaś akceptacja sposobu zarządzania mieszkaniem, które formalnie należało do rodziców uczestnika, ni jest równoznaczne z oświadczeniem o darowiźnie także na rzecz wnioskodawczyni.

W związku z tymi zarzutami uczestnik domagał się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie zmiany zaskarżonego postanowienia poprzez wyeliminowanie rozstrzygnięcia o możliwości posiadania mieszkania przez wnioskodawczynię do czasu otrzymania przez nią dopłaty, uwzględnienia w rozliczeniu majątkowym faktu, iż uczestnik podjął decyzję sprzedaży mieszkania przy ulicy (...), którą zaakceptowali rodzice i on decydował o przeznaczeniu środków ze sprzedaży mieszkania i tym samym obdarowaną nie była wnioskodawczyni, a w przypadku nieuwzględnienia tego żądania zakreślenie terminu spłaty co najmniej na okres 3 lat.

Wnioskodawczyni B. N. (1) wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika J. P. okazała się uzasadniona jedynie częściowo. Wbrew stanowisku skarżącego, Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, że rodzice uczestnika dokonali darowizny środków pieniężnych pochodzących ze sprzedaży mieszkania przy ulicy (...) w O. na rzecz obojga małżonków. Bezspornym w sprawie było, że własność tego lokalu mieszkalnego nie została przeniesiona na ich syna - J. P.. Umowa darowizny nieruchomości – z uwagi na treść art. art. 158 k.c. i art. 890 § 2 k.c. – wymagałaby zachowania formy aktu notarialnego. Okoliczność tą zresztą dostrzega skarżący, wskazując w apelacji, że rodzice uczestnika ,, nieformalnie obdarowali” syna jeszcze przed poznaniem przez niego wnioskodawczyni. Niespornym było również, że lokal ten został sprzedany w dniu 10 marca 2009 r., a zatem w czasie trwania małżeństwa zainteresowanych, po nabyciu przez nich mieszkania przy ulicy (...) i zaciągnięcia kredytu na ten cel. Świadkowie R. P. i B. P. w zeznaniach swych zgodnie wskazywali, że w tym czasie stosunki pomiędzy nimi, a ich synem i synową układały się dobrze. Wnioskodawczyni była przez nich postrzegana jako dobra żona i matka, osoba gospodarna, zabiegająca o wyższe zarobki. Decyzję o sprzedaży rodzice uczestnika podjęli na prośbę obojga małżonków, aby pomóc im finansowo w nabyciu większego mieszkania. B. N. (1) angażowała się w poszukiwania ewentualnych nabywców, brała udział właściwie we wszystkich czynnościach związanych ze sprzedażą. Z aktu notarialnego wynika natomiast, że na polecenie sprzedających cena za mieszkanie przelana została na wspólny rachunek bankowy wnioskodawczyni i uczestnika, podobnie jak środki uzyskane wcześniej z tytułu zadatku i zaliczki od nabywców. Zainteresowani według swego uznania dysponowali uzyskanymi w ten sposób pieniędzmi, decydując o przeznaczeniu ich na określone przez siebie cele.

Słusznie zauważył Sąd pierwszej instancji, że w myśl art. 33 pkt 2 k.r. i o. przedmioty majątkowe nabyte przez darowiznę należą do majątku osobistego każdego z małżonków, chyba że darczyńca inaczej postanowił. W okolicznościach przedmiotowej sprawy nie ulega wątpliwości, że wola darczyńców przesądziła o wejściu środków pieniężnych, stanowiących przedmiot darowizny, do majątku wspólnego byłych małżonków. O powyższym świadczą omówione wyżej zeznania samych darczyńców, zeznania wnioskodawczyni oraz świadków A. W., D. W., A. J., I. N., A. N., B. N. (2). Niewątpliwie za takim wnioskiem przemawia też przywołana wyżej okoliczność, że rodzice uczestnika polecili przekazać wszystkie środki pieniężne pochodzące ze sprzedaży mieszkania położonego przy ul. (...) na wspólny rachunek bankowy małżonków. Zmiana relacji między darczyńcami a wnioskodawczynią i obecne krytyczne nastawienie emocjonalne darczyńców do byłej synowej, nie zmienia faktu, że w czasie, kiedy dokonywali darowizny nie byli skonfliktowani z żadnym z zainteresowanych, przeciwnie – ich relacje były dobre, oparte na wzajemnym zaufaniu. Rodzice uczestnika w chwili dokonywania spornej darowizny kierowali się chęcią pomocy młodemu małżeństwu, a nie jedynie swojemu synowi – co wprost wynika z ich zeznań. Taki stan rzeczy pozostaje niewątpliwie w zgodzie z zasadami doświadczenia życiowego. Przy bezspornym fakcie przekazania wszystkich środków ze sprzedaży mieszkania przy ulicy (...) na wspólny rachunek małżonków i swobodnym dysponowaniu przez nich tą kwotą, w tym w istocie podejmowania szeregu dyspozycji przez wnioskodawczynię B. N. (1), nie było zatem podstawy do ustalenia, że darowizna dokonana została jedynie na rzecz J. P., a tym samym aby środki te weszły w skład jego majątku osobistego. W konsekwencji nie można było przyjąć, że uczestnik, dokonał nakładów z majątku osobistego na zakup lokalu mieszkalnego przy ulicy (...), które to nakłady, na jego wniosek, mogłyby podlegać zwrotowi zgodnie z art. 45 § 1 kro. Z tych przyczyn apelacja uczestnika w zakresie, w jakim domagał się on ,,uwzględnienia w rozliczeniu majątkowym faktu, iż (…) obdarowaną nie była wnioskodawczyni” nie mogła zostać uwzględniona.

Podzielić należało natomiast zarzuty apelacji dotyczące ustalonego przez Sąd Rejonowy terminu i sposobu spłaty zasądzonej od uczestnika kwoty, jak również zarzuty dotyczące terminu wydania przez wnioskodawczynię lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w O..

W ocenie Sądu Okręgowego ustalenie, że wnioskodawczyni ma opuścić i opróżnić nieruchomość, która została przyznana na rzecz uczestnika, dopiero po upływie 14 dni od otrzymania zasądzonej od niego spłaty, było w okolicznościach niniejszej sprawy nieusprawiedliwione. Bezspornym było przecież, że B. N. (1) opuściła już mieszkanie przy ul. (...) w O. dobrowolnie. W chwili obecnej ma zabezpieczone potrzeby mieszkaniowe, gdyż zamieszkuje w lokalu położonym w miejscu jej obecnego zatrudnienia. Co więcej, wnioskodawczyni posiada lokal mieszkalny w O. należący do jej majątku osobistego, w którym może zamieszkać. W mieszkaniu przy ulicy (...) w O. zamieszkuje jedynie uczestnik – J. P.. W toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji uczestnik wydał wnioskodawczyni większość przedmiotów, które stanowiły jej majątek osobisty, bądź które przypadły jej w podziale majątku. Z zeznań złożonych przez zainteresowanych podczas rozprawy z dnia 19 maja 2014 r. wynika, że w lokalu tym pozostały jeszcze jedynie drobne przedmioty, które stanowią własność B. N. (1). Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy uznał za słuszny zarzut apelacji, że utrzymywanie uprawnienia wnioskodawczyni do korzystania z tego lokalu przez okres wskazany w zaskarżonym postanowieniu mogłoby jedynie generować konflikty między byłymi małżonkami (szczególnie wówczas gdyby wnioskodawczyni, która dysponuje przecież kluczami do tego lokalu, chciała ze swojego uprawnienia skorzystać) i niezasadnie ogranicza uprawnienie właścicielskie uczestnika, któremu w podziale przypadła własność nieruchomości zgodnie z wnioskami obojga zainteresowanych. W tej sytuacji Sad Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie IX o tyle, że ustalił termin wydania nieruchomości przez wnioskodawczynię do dnia 30 września 2014 r., uznając ten termin za wystarczający dla wydania kluczy i odebrania przedmiotów osobistych przez wnioskodawczynię.

Podobnie, zgodzić należy się z uczestnikiem J. P., że rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, w którym zakreślono mu termin 8 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia o podziale majątku na zapłatę zasądzonej kwoty 79.615,72 zł nie uwzględnia w wystarczającym stopniu jego aktualnej sytuacji majątkowej. Tymczasem sposób i termin uiszczenia zasądzonej spłaty powinien gwarantować prawdopodobieństwo wywiązania się z nałożonego na zobowiązanego obowiązku. W przeciwnym razie konieczność prowadzenia egzekucji z nieruchomości czyniłaby iluzorycznym orzeczenie w zakresie przyznającym uczestnikowi prawo własności nieruchomości z obowiązkiem spłaty na rzecz wnioskodawczyni.

W sprawie należało więc uwzględnić, że lokal mieszkalny, który został przyznany uczestnikowi jest obciążony hipoteką, przy czym aktualny stan zadłużenia z tytułu kredytu wynosi 127.603,54 zł, co też ustalił Sąd pierwszej instancji. W zakresie niespłaconych długów zaciągniętych, jak w niniejszym stanie, wspólnie przez oboje małżonków – rozwiedzeni małżonkowie pozostają nadal wspólnie zobowiązani względem wierzyciela. Niemniej jednak faktycznie to uczestnik, jako ten z małżonków, któremu przypadała w wyniku podziału nieruchomość obciążona hipoteką, zobowiązany jest do dokonania stosownej spłaty raty kredytu, która miesięcznie wynosi około 2.100 zł. Uwzględniając, że uczestnika obciąża ponadto obowiązek zapłaty alimentów w wysokości 550 zł miesięcznie, to z kwoty około 5.000 zł dochodu, jaki uzyskuje z wynagrodzenia za pracę (zaświadczenie od pracodawcy k. 554 ), pozostaje mu do dyspozycji kwota około 2.300 zł. Nawet gdyby założyć, że uczestnik przeznaczy całość tej kwoty na przygotowanie spłaty dla wnioskodawczyni, to jego maksymalne możliwości płatnicze wyniosą około 27.000 zł rocznie. W realiach sprawy i ustalonej sytuacji majątkowej i rodzinnej uczestnika istotnie kwota ta stanowi maksymalne obciążenie, któremu może podołać, tak aby nie doprowadzić do wszczęcia egzekucji z nieruchomości, która została mu przyznana wskutek podziału majątku, co pozostawałoby także w sprzeczności z interesem społeczno – gospodarczym (tak też postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 października 1966 r., sygn. III CR 252/66 oraz z dnia 11 marca 1974 r. sygn. III CRN 2/74, cytowane przez „Kodeks cywilny. Komentarz do art. 1 – 449 10. Tom I.” pod red. prof. dr hab. Krzysztofa Pietrzykowskiego, wyd. C. H. Beck 2011, system Legalis).

Z kolei wnioskodawczyni jest właścicielem lokalu mieszkalnego położonego w O., zatem posiada zabezpieczone potrzeby mieszkaniowe. Co więcej, posiada stały dochód w postaci wynagrodzenia za pracę w wysokości 1.280 zł oraz alimentów przyznanych na dziecko w wysokości 550 zł. Sytuacja, w jakiej znajduje się wnioskodawczyni nie wskazuje więc na potrzebę szybkiej spłaty. Tym samym wyznaczenie uczestnikowi terminu ośmiu miesięcy od uprawomocnienia się zaskarżonego postanowienia na dokonanie spłaty nie zrównoważyło właściwie potrzeb i możliwości obojga zainteresowanych i słusznie zarzucono w apelacji, że termin ten jest zbyt krótki w relacji do wysokości spłaty oraz sytuacji finansowej uczestnika. Należało przy tym dodatkowo uwzględnić, że orzeczenie rozwodu nastąpiło z winy wnioskodawczyni, a właśnie w wyniku rozwodu uczestnik znalazł się w szczególnej sytuacji życiowej, implikującej dodatkowe – poza kredytem – obciążenie w postaci konieczności spłaty na rzecz wnioskodawczyni. Niemniej jednak Sąd Okręgowy miał na uwadze również i to, że uczestnik musiał liczyć się z koniecznością rozliczenia się z majątku wspólnego w sytuacji, gdy chciał zatrzymać nieruchomość, gdyż konieczność spłaty jest rzeczą naturalną w takim przypadku. Nawet jeżeli spodziewał się, że spłata będzie niższa to i tak formułując swoje żądania przyznania nieruchomości powinien był gromadzić potrzebne środki finansowe, zwłaszcza że wspólność majątkowa została zniesiona już czerwcu 2012 roku.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie VIII o tyle, że zasądzoną kwotę 79.615,72 zł rozłożył na trzy raty: pierwsza w kwocie 27.000 zł płatna do dnia 31 grudnia 2014 r., druga w kwocie 27.000 zł płatna do dnia 31 grudnia 2015 r. i trzecia w kwocie 25.615,72 zł płatna do dnia 31 grudnia 2016 r. W ocenie Sądu Okręgowego takie rozstrzygnięcie w sposób zgodny z przedstawionymi zasadami i ustalonymi okolicznościami faktycznymi uwzględnia interesy oraz sytuację życiową zobowiązanego i uprawnionej, racjonalnie wyważając interes obojga.

W pozostałym zakresie apelację jako niezasadną oddalono na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.