Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Elblągu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 marca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Elblągu V Wydział Cywilny Rodzinny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jolanta Hryniewicz /spr./

Sędziowie: SO Barbara Stradowska-Grzeszczuk

SR del. do SO Jolanta Petkowska-Piątek

Protokolant: st. sekr. sąd. Sylwia Szulc

po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2014 r.

na rozprawie

sprawy z powództwa małoletniej J. S. zastąpionej przez matkę K. M.

przeciwko M. S.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Braniewie

z dnia 8 października 2013r., w sprawie III RC 174/13

uchyla zaskarżony wyrok i znosząc z powodu nieważności postępowanie w zakresie rozprawy z dnia 8 października 2013 roku przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Braniewie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt Ca 2/14

UZASADNIENIE

Małoletnia J. S. reprezentowana przez przedstawicielkę ustawową, K. M. domagała się podwyższenia alimentów od pozwanego M. S. z kwoty 400 zł do 800 zł miesięcznie.

Pozwany w piśmie bez daty, które wpłynęło do Sądu w dniu 8 października 2013r. wniósł o oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Braniewie uwzględnił powództwo w całości. Orzekł także o kosztach sądowych i rygorze natychmiastowej wykonalności.

Orzeczenie powyższe było wynikiem następujących ustaleń i wniosków:

Ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Braniewie w dniu 5 sierpnia 2008r. w sprawie sygn. akt IIIRC 106/08 M. S. zobowiązał się łożyć na rzecz małoletniej córki J. S. do rąk matki K. M. podwyższone alimenty w kwocie po 400zł miesięcznie od 1 sierpnia 2008r. do 15 dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w wypadku opóźnienia w płatności.

Strony zmieniły w ten sposób ustalenia zawarte w ugodzie z dnia 3 czerwca.2004r. w sprawie III RC 94/04.

Małoletnia J. S. miała wówczas (...)i chodziła do przedszkola, za które matka płaciła ok. 220zł miesięcznie a od miesiąca września rozpoczynała naukę w klasie zerowej szkoły podstawowej. Była zdrowa. Matka powódki pozostawała bez pracy i otrzymywała zasiłek z PUP w B. – kwotę 768zł w okresie od lutego do sierpnia 2008r. oraz zasiłek rodzinny w kwocie 192 zł. Posiadała zawód technika technologii żywienia oraz zaocznie studiowała pedagogikę w (...) Uczelni H. – Ekonomicznej. Płaciła czesne w kwocie 300zł miesięcznie. Pomagała jej mama.

Pozwany utrzymywał się z prac dorywczych w zawodzie kierowcy mechanika wykonywanych w Anglii, za które otrzymywał wynagrodzenie w kwocie 4 do 5 tysięcy zł. Na mieszkanie i koszty jego utrzymania oraz dojazdy do pracy wydawał około 3 tys. zł. Nie posiadał innych osób na utrzymaniu.

Obecnie małoletnia J. S. ma (...) lat i jest uczennicą (...) klasy Szkoły Podstawowej w B.. Małoletnia wymaga częstej wymiany obuwia i odzieży. Zwiększeniu uległy wydatki szkolne, a przede wszystkim żywnościowe, na które matka przeznacza 400-500zł miesięcznie. Na środki czystości i kosmetyki matka powódki wydaje miesięcznie kwotę ok. 100zł. Małoletnia J. ma wadę genetyczną szczęki i w związku z tym nosi, nabyty nieodpłatnie, aparat ortodontyczny, którego używanie przynosi niewielką poprawę wady. Konieczna jednak staje się wymiana aparatu w przyszłym roku na aparat stały, który nie będzie refundowany z funduszu a jego koszt wynosi 9.000zł. Małoletnia nie otrzymuje stypendium, ani dożywania w szkole. Otrzymuje od babci czasami odzież, słodycze lub kieszonkowe.

Matka małoletniej K. M. jest zatrudniona w (...) Centrum Pomocy (...) w B. jako referent do spraw rehabilitacji społecznej od 1 września 2008r. na umowę na czas nieokreślony z wynagrodzeniem 1.338zł netto. Studia przerwała na czwartym roku z powodu braku środków na ten cel. Na utrzymaniu ma córkę J.. Mieszka z rozwiedzionymi rodzicami - pracującą matką ( skarbnik starostwa) i nie pracującym ojcem ( osoba niepełnosprawna – zasiłek 324 zł). Partycypuje w kosztach utrzymania należącego do matki mieszkania kwotą 200zł. (...) wspomaga ją matka. Jest zadłużona z tytułu kredytu zaciągniętego w 2005r. w kwocie 3.000zł z przeznaczeniem na bieżące wydatki. Obecna rata spłaty kredytu, łącznie z kosztami egzekucyjnymi, wynosi 350zł.

W treści pisma bez daty nadesłanego do Sądu w dniu 8 października 2013r. wynika, że pozwany pracuje w Anglii na kontrakcie. Przebywa tam z synem A. ( 2,5 roku) i narzeczoną, którzy pozostają na jego utrzymaniu. Matka małoletniej powódki podała natomiast, że pozwany może zajmować się testowaniem samochodów.

W świetle powyższych ustaleń, Sąd I instancji uznał żądanie podwyższenia alimentów za uzasadnione i co do zasady i co do wysokości.

Wydając rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie Sąd orzekający wsk azał, że oparł się na dowodach w postaci zebranych w toku postępowania dokumentach znajdujących się także w aktach ostatniej sprawy alimentacyjnej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Braniewie oraz w oparciu o dokumenty przedłożone przez strony na potrzeby niniejszego postępowania.

Sąd orzekający przywołał przepis art. 138 krio, który stanowi, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Z powyższego wynika, że rozstrzygnięcie o żądaniu opartym na art. 138 k.r.o. wymaga porównania stanu istniejącego w dacie uprawomocnienia się ostatniego wyroku wydanego w sprawie alimentacyjnej ze stanem istniejącym w dacie orzekania o ich zmianie. Strona, która twierdzi, że taka istotna zmiana w tym zakresie nastąpiła, zobowiązana jest ją wykazać zgodnie z art. 6 k.c.

Z zebranego materiału dowodowego – w ocenie Sądu Rejonowego wynika , że od 2008r. nastąpiła zmiana po stronie potrzeb powódki, która obecnie ma 11 lat i jest uczennicą 5 klasy szkoły podstawowej. Niewątpliwie potrzeby dziecka uczęszczającego do klasy zerowej i klasy piątej różnią się znacznie ze wskazaniem na zwiększone potrzeby 11 latki. Małoletnia obecnie szybko rośnie i wymaga w związku z tym stosownej, częstej, wymiany odzieży i obuwia. Poza tym, powódka potrzebowała będzie wymiany dotychczasowego aparatu ortodontycznego na kosztowny aparat stały, na które matka nie posiada wolnych środków.

Uzyskiwane dochody matki powódki nie pozwalają jej na realizacją w pełni rosnących potrzeb małoletniej córki czy właściwy, do rzeczywistych kosztów utrzymania, udział w pokrywaniu opłat za mieszkanie matki, w którym nadal mieszka z córką. Dodatkową okolicznością przemawiającą za tym wnioskiem jest przerwanie przez matkę powódki studiów na czwartym roku z braku środków oraz rezygnacja z realizacji własnych, podstawowych potrzeb, na które nie starcza środków już po częściowym zaspokojeniu potrzeb małoletniej.

W nadesłanym do Sądu piśmie pozwany wnosząc o oddalenie powództwa w całości nie wskazał wysokości swoich dochodów ani charakteru zatrudnienia. Nie wniósł o odroczenie rozprawy na termin, dla siebie dogodny, celem złożenia odpowiednich dokumentów ilustrujących jego zarobki i zobowiązania oraz celem złożenia zeznań w charakterze strony. Sąd uznał zatem, że skoro pozwany zarabiając w Anglii w 2008r. kwotę 4-5 tys. zł , z czego ok. 3 tys. wydawał na mieszkanie i dojazdy do pracy, pozostał za granicą i co więcej, został ponownie ojcem i pozostaje w związku narzeczeńskim, to jego sytuacja materialna jest dobra. Zakładając rodzinę pozwany musiał brać pod uwagę swoje możliwości zarobkowe oraz ciążący na nim obowiązek alimentacyjny wobec małoletniej córki, który z upływem czasu zwykle ulega naturalnemu zwiększeniu. Obowiązku wobec małoletniej nie może wyprzedzać obowiązek alimentacyjny wobec kolejnego dziecka a tym bardziej, skutku takiego nie może osiągnąć, potrzeba utrzymania narzeczonej. Brak też jest jakichkolwiek informacji co do tego, czy partnerka pozwanego, z racji samotnego wychowywania dziecka w wieku 2,5 roku otrzymuje z tego tytułu świadczenia socjalne, które w Anglii są wysokie.

Mając te okoliczności na względzie Sąd orzekający przyjął, że pozwany jest w stanie łożyć na utrzymanie małoletniej córki podwyższoną kwotę miesięcznych alimentów.

Podwyższoną kwotę 800 zł alimentów Sąd I instancji uznał za odpowiadającą usprawiedliwionym potrzebom małoletniej powódki.

Sąd uznał też, że kwota ta nie przekracza możliwości finansowych pozwanego, których wysokości pozwany – zadaniem Sądu I instancji-nie ujawnił.

W apelacji od tego orzeczenia pozwany zarzucił nieważność postępowania polegające na pozbawieniu pozwanego możności obrony swoich praw oraz błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że pozwany ma możliwości partycypować w kosztach utrzymania powódki w kwocie 800 złotych miesięcznie.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i zniesienie postępowania z powodu nieważności oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu, ewentualnie o zmianę rozstrzygnięcia i oddalenie powództwa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest uzasadniona. Trafny jest najdalej idący zarzut apelacji, stosownie do którego postępowanie w sprawie jest dotknięte nieważnością.

Sąd Rejonowy już w pozwie powziął wiadomość, że pozwany mieszka i pracuje w Anglii. W tej sytuacji oczywiste było, że adres wskazany w pozwie jest nieprawidłowy i na tym etapie należało wezwać stronę powodową do wskazania aktualnego adresu pozwanego pod rygorem zwrotu pozwu.

Kiedy sprawie nadano mimo wszystko bieg, okazało się ,że próba doręczenia korespondencji na ten adres nie powiodła się, bowiem matka pozwanego potwierdziła, że pozwany pod tym adresem nie mieszka i zawiadomienia o terminie oraz odpisu pozwu nie przyjęła.

( korespondencja ta znajduje się w aktach ).

Wreszcie pozwany przysłał w dniu rozprawy do Sądu fax, w którym informuje między innymi że nie mógł przyjechać na termin oraz kiedy może stawić się do Sądu celem wzięcia udziału w rozprawie. Istotnie pismo nie zawiera wprost sformułowania, iż strona wnosi o odroczenie rozprawy, jednakże z treści pisma wniosek taki jasno wynika. Pozwany działał bez profesjonalnego pełnomocnika, zatem rzeczą Sądu I instancji było odczytanie pisma zgodnie z jego intencją, a ta jest jednoznaczna.

Wreszcie z naruszeniem przepisów procedury cywilnej nastąpiło przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron i ograniczenie tego dowodu do przesłuchania jednej z nich w sytuacji, gdy druga strona nie została wezwana na termin rozprawy pod rygorem pominięcia dowodu z jej przesłuchania. Pozwany zupełnie nie mógł wiedzieć, że Sąd zamierza taki dowód przeprowadzić i że jego nieobecność spowoduje ,iż przesłuchana zostanie tylko strona przeciwna.

Przedstawicielka ustawowa powódki jeszcze dodatkowo jako strona wskazywała, że pozwany mieszka w Anglii i mimo to wiedząc, że nie otrzymał on odpisu pozwu , nie mógł się stawić, o czym poinformował oraz wskazywał, że zamierza wziąć udział w rozprawie w innym terminie przesłuchał jedną stronę i wydał wyrok.

Trafnie zatem zarzuca apelant, że został pozbawiony możności obrony swoich praw , co skutkuje nieważnością postępowania.9 art. 379 pkt 5 kpc.

Sąd orzekający sam wskazywał, na konieczność udowodnienia przez stronę zgodnie z art. 6 kc swoich twierdzeń, jednakże przepisu tego nie zastosował. Matka powódki bowiem wskazała :„ Nie wiem ile pozwany zarabia . Trudno powiedzieć czym się zajmuje za granicą”. Możliwości płatniczych więc strony zobowiązanej w ogóle nie udowodniono, szczególnie, że pozwany nie miał szans ich wykazać.

Przyjęcie natomiast przez Sąd I instancji, że sytuacja pozwanego jest dobra , bo w 2008 roku zarabiał 4-5 tysięcy złotych, jest ustaleniem dowolnym. Podobnie jak ustalenie ,że matka powódki zrezygnowała ze studiów z braku funduszy na czesne.

Stwierdzenie nieważności postępowania skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku zniesieniem z powodu nieważności postępowania w zakresie rozprawy z dnia 8 października 2013 roku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji stosownie do przepisu 386 §2 kpc.

Sąd I instancji przy ponownym rozpoznaniu sprawy ,przeprowadzi postępowanie w niniejszej sprawie od początku, przestrzegając stosownych przepisów procedury cywilnej przy umożliwieniu wzięcia udziału w sprawie obu stronom.

Po dokonaniu ustaleń w przedmiocie usprawiedliwionych potrzeb małoletniej oraz możliwości płatniczych zobowiązanego, oceni czy i w jakiej części zasadne jest żądanie zmiany zakresu obowiązku alimentacyjnego pozwanego poprzez podwyższenie kwoty alimentów.

Mając na uwadze powyższe stosownie do cytowanego przepisu orzeczono jak w sentencji.