Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Elblągu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Grądzik

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2016r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania A. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 30 września 2016r. znak: (...)

o emeryturę

oddala odwołanie.

Sygn. akt. IV U 1347/16

UZASADNIENIE

Ubezpieczony A. W. zakwestionował decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 30 września 2016r., znak (...), którą to decyzją organ rentowy odmówił mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania skarżący wskazał, że posiada co najmniej piętnastoletni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach jako mechanik samochodowy w kanałach w Przedsiębiorstwie (...) w E. (lata 1975-1994) i w PTS (...) w E. (lata 1996-1998).

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. wniósł o jego oddalenie. Powołując się na art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie: Dz.U. z 2016r., poz. 887 ze zm.; dalej: ustawa emerytalna) oraz na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r., Nr 8, poz. 43; dalej także: rozporządzenie RM z lutego 1983r.), pozwany wskazał, że skarżący ukończył wiek 60 lat oraz legitymuje się wymaganym na dzień 1 stycznia 1999r. okresem 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Nadto przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego, jednak złożył wniosek o przekazanie zgromadzonych środków do budżetu państwa. Nie wykazał on jednakże przesłanki 15 lat pracy w szczególnych warunkach, gdyż przedłożone dokumenty nie były do tego wystarczające.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarżący A. W. urodził się w dniu (...), zatem w dniu (...) 2016r. ukończył 60 lat.

(bezsporne)

W okresie od 6 sierpnia 1971r. do 30 czerwca 1992r. i od 1 lutego 1993r. do 20 lipca 1994r. skarżący zatrudniony był w (...) jako uczeń mechanik (do 14 czerwca 1974r.) i następnie jako mechanik samochodowy. W pierwszym okresie tego zatrudnienia korzystał z urlopu bezpłatnego od 10 kwietnia 1991r. do 3 maja 1992r.

Praca na stanowisku mechanika samochodowego odbywała się w systemie co do zasady jednozmianowym i była związana z kanałem remontowym. W kanale był stół, na którym można było ułożyć remontowane części, a także podest kanałowy. Teren był nieutwardzony, często kanały były zalane i przed przystąpieniem do pracy należało usunąć wodę. Remontowano J., S., (...). Były to samochody ciężarowe, ważące po 6-12 ton. Na
jednym kanale był remontowany tylko jeden pojazd. W warsztacie pracował tokarz, elektryk, spawacz, palacz, magazynier i ok. 10 mechaników. Naprawiano drążki, tylne mosty, układy hamulcowe, resory, wały napędowe, silniki, tuleje, rzadko elementy nadwozia. Mechanik otrzymywał od mistrza zlecenie z opisem, co należy wykonać w danym samochodzie i sam planował sobie pracę. Prace pomocnicze w części wykonywał kierowca. Mechanik dużą część napraw wykonywał w kanale remontowym. Z kanału należało wyjść, aby przygotować sobie narzędzia, części, oczyścić elementy, dokonać demontażu, montażu i regulacji pewnych podzespołów, jak np. koła, niektóre elementy układu hamulcowego, zawieszenia i silnika. W kanale remontowym np. nie było imadła, więc w sytuacji, gdy trzeba było z niego skorzystać, należało wyjść z kanału. Praca w kanale zajmowała około ¾ czasu pracy. Skarżący przeciętnie raz w tygodniu był delegowany do napraw w terenie, gdzie naprawy wykonywał bez kanału remontowego. Zdarzało się, że ubezpieczony przyuczał uczniów. Zdarzało się, że mechanicy pomagali sobie nawzajem, zwłaszcza przy naprawie dużych, ciężkich części lub takich, przy naprawie których trzeba było użyć znacznej siły.

W okresie od dnia 21 listopada 1994r. do dnia 2 stycznia 2000r. skarżący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w E., również na stanowisku mechanika samochodowego. Charakter pracy ubezpieczonego w zasadzie się nie zmienił.

(po złożeniu na rozprawie wyjaśnień przez skarżącego i zeznań przez świadków Z. P. i A. M. okoliczności bezsporne, ponadto dokumentacja osobowa w plikach KP i emerytalnym oraz w aktach osobowych k.16)

W dniu 20 lipca 2016r. skarżący zwrócił się do pozwanego z wnioskiem o ustalenie uprawnień do wcześniejszej emerytury.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie należy przybliżyć przepisy prawa, które mają zastosowanie w niniejszej sprawie, co pozwoli następnie omówić tylko okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia.

Z art. 184 ustawy emerytalnej wynika, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli po pierwsze okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz po drugie okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. w niniejszej sprawie wynoszący 25 lat. Przy tym emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu. Stosownie do powołanego w części wstępnej uzasadnienia §4 rozporządzenia RM z lutego 1983r. pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z §2 ust. 1 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu, są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Ubezpieczony bezspornie ukończył 60 lat. Wprawdzie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego, jednak złożył wniosek o przekazanie zgromadzonych środków do budżetu państwa. Spełnia on również kryterium wymaganej na dzień 1 stycznia 1999r. sumy 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, na co jednoznacznie wskazuje karta przebiegu zatrudnienia (k. 76 pliku emerytalnego) i uzasadnienie zaskarżonej decyzji. Spór ograniczał się zatem do tego, czy ubezpieczony legitymuje się stażem 15 lat pracy w warunkach szczególnych, również na dzień 1 stycznia 1999r. Trzeba zaznaczyć, że z uwagi na łączny staż przed 1999r. poza (...), dla legitymowania się przez skarżącego wymaganym stażem 15 lat pracy w szczególnych warunkach, pracą tego rodzaju musiał się on wykazać przede wszystkim w (...).

W tym miejscu należy podkreślić, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest postępowaniem cywilnym, które cechuje się kontradyktoryjnością. Oznacza to, iż strony wywodzące z określonych faktów skutki prawne obowiązane są te fakty udowodnić (art. 232 kpc). Strona zobowiązana przez Sąd do zgłoszenia twierdzeń i złożenia dowodów na ich poparcie, która takiego zobowiązania nie wykonuje, godzi się z rozstrzygnięciem mającym u podstawy orzekania tylko te dowody, które znajdowały się w dyspozycji Sądu. Sąd prowadzi postępowanie w takim zakresie, w jakim zostanie ono zainicjowane przez strony. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (art. 6 kc), w niniejszej sprawie na ubezpieczonym.

Zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia RM z lutego 1983r. okresy pracy m.in. w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w odpowiednim świadectwie, jednak świadectwo takie bądź jego brak nie jest jednak bezwzględną przesłanką ani do zaliczenia, ani do niezaliczenia danej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Decydujące znaczenie ma zawsze fakt rzeczywistego wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie charakteru pracy także w oparciu o inne dowody niż świadectwo z zakładu pracy, nawet jeśli pracownik go nie posiada, bądź przedkłada świadectwo nieodpowiadające określonej w przepisie formie. Należy przy tym zaznaczyć, że Sąd nie jest związany uznaniem przez organ rentowy danego okresu zatrudnienia za okres pracy w warunkach szczególnych.

Wobec poczynionych ustaleń faktycznych, przy czym trzeba zaznaczyć w tej kwestii, że spójne wyjaśnienia skarżącego i zeznania świadków nie były kwestionowane przez organ rentowy, należy również wyjaśnić, że skoro art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej odwołuje się do przepisów dotychczasowych, to obowiązujące w tym zakresie i przywoływane już kilkakrotnie rozporządzenie RM z lutego 1983r., wydane zostało w oparciu o delegację z art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zmianami), w którym Radzie Ministrów powierzono w szczególności określenie rodzaju prac lub stanowisk pracy oraz warunków, na podstawie których osobom m.in. zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury w niższym wieku. Wprawdzie wobec tego za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników stale zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 53 ust. 2 tej samej ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. i tożsama regulacja w obecnie obowiązującym art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej), jednak jednocześnie tylko tych pracowników, którzy wykonują rodzaj prac lub zajmują stanowiska pracy określone w przywołanym wyżej rozporządzeniu RM z lutego 1983r.

W wykazie A, stanowiącym załącznik do powyższego rozporządzenia, wymieniono prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych (dział XIV „Prace różne”, poz. 16). Wnioskodawca wykonywał pracę mechanika pojazdów samochodowych w kanałach remontowych, lecz nie robił tego w pełnym wymiarze. Powyższe wynikało już z samych wyjaśnień skarżącego, dotyczących okresu jego zatrudnienia w (...). Jak sam bowiem wskazał, praca mechanika wykonującego naprawy w kanałach remontowych zajmowała skarżącemu 70-80% dziennego czasu pracy. Tym samym już w oparciu tylko o wyjaśnienia wnioskodawcy brak jest podstaw do zaliczenia powyższych okresów do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach. Wymóg wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku, stale, tj. ciągle wykonuje pracę w szczególnych warunkach i nie wykonuje w tym czasie żadnych innych czynności niezwiązanych z zajmowanym stanowiskiem (zob. m. innymi wyrok SA w Szczecinie z dnia 20.09.2012r., sygn. akt III AUa 380/12, LEX nr 1223478; wyrok SA w Białymstoku z dnia 22.08.2012r., sygn. akt III AUa 374/12, LEX nr 1217658). Tylko więc praca wyłącznie w kanałach remontowych spełniałaby przesłankę pracy w pełnym wymiarze czasu w warunkach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub
wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, w tym wypadku w niewielkim pomieszczeniu z utrudnioną wentylacją i o podwyższonej wilgotności, a przy tym w wymuszonej pozycji ciała, tj. wymagającej często wielogodzinnej pracy z uniesionymi rękoma i nieustannego patrzenia w górę. Nie można przy tym uznać, że wykonywane przez skarżącego naprawy pozakanałowe były pomijalnym fragmentem ciągu technologicznego i były niezbędne dla przejścia do następnego etapu pracy wykonywanej już z kanału remontowego. Takiego rodzaju ciąg technologiczny mógł występować tylko w bardzo dużych zakładach, specjalizujących się w np. remontach kapitalnych pojazdów, gdzie podział obowiązków mechaników był ściśle określony, w tym polegał na wydzieleniu grupy mechaników monterów zajmujących się tylko naprawami w kanałach remontowych, gdzie naprawy wszystkich wymontowanych podzespołów należały do innych pracowników. Z wyjaśnień ubezpieczonego i zeznań świadków wynikało zaś jednoznacznie, że takiego podziału w (...) w E. nie było. Sąd nie neguje, że praca wykonywana przez skarżącego była ciężka i wpływająca negatywnie na jego zdrowie. Tym niemniej wykonywał on wszystkie rodzaje prac w zakresie mu powierzonym, czyli stricte mechaniczne, w tym systematycznie, gdyż przeciętnie raz w tygodniu, wykonywane w terenie, a więc z pewnością pozakanałowe. Brak podziału w zakładzie pracy na mechaników pracujących tylko w kanałach i tylko na zewnątrz kanału powoduje brak stałości pracy w kanale.

Wprawdzie – jak wskazano wyżej – w procesie można ustalać, że ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach mimo braku świadectwa wykonywania takiej pracy, tym niemniej w sytuacji, gdy w świadectwie pracy pracodawca nie wskazał wykonywania pracy w szczególnych warunkach, choć zawierało ono stosowną do tego rubrykę (por. świadectwa pracy z P. T., gdzie ubezpieczony wykonywał czynności takie same jak w (...)), skarżącego obciąża obowiązek wykazania spornej okoliczności ponad wszelką wątpliwość. Tymczasem wyjaśnienia skarżącego i zeznania świadków (pośrednio, przez analogię do okresu zatrudnienia w (...)) potwierdziły, że świadectwa pracy z P. T. zostały wystawione zgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, tj. z uwzględnieniem faktu niewykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Podsumowując rozważania trzeba stwierdzić, że wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych i tym samym prawo do emerytury nie mogło zostać przyznane, gdyż nie spełnił on kumulatywnie wszystkich przesłanek do nabycia uprawnień do wcześniejszej emerytury. W tym stanie rzeczy, wobec braku podstaw do uwzględnienia odwołania, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴§1 kpc odwołanie to oddalił.