Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Elblągu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2015r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Tomaszewska

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2015r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania E. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 23 czerwca 2015r. znak: (...)

o emeryturę

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy E. P. prawo do emerytury od dnia (...) 2015r.;

II.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

III.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz wnioskodawcy kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 1066/15

UZASADNIENIE

Ubezpieczony E. P. wniósł odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 23 czerwca 2015r., znak (...), odmawiającej mu prawa do emerytury. Skarżący domagał się uwzględnienia w stażu pracy w warunkach szczególnych okresu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w G. od 3 maja 1975r. do 16 sierpnia 1976r. i od 4 października 1977r. do 13 lipca 1981r. jako kierowca ciągnika i monter sieci energetycznych napowietrznych oraz w (...) w G. z siedzibą w Mrocznie od 1 kwietnia 1974r. do 30 kwietnia 1975r. jako traktorzysta. Na dowód tej okoliczności ubezpieczony wniósł o przesłuchanie świadków. Wnioskodawca domagał się też zasądzenia kosztów procesu.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, wskazując m.in. na art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie Dz.U. z 2015r., poz. 748 ze zm., dalej: ustawa emerytalna) oraz na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zmianami). Pozwany wskazał, że nie uznał skarżącemu spornych okresów zatrudnienia jako pracy w warunkach szczególnych, gdyż skarżący nie przedłożył świadectw pracy w warunkach szczególnych (poza świadectwem pracy z okresu zatrudnienia w (...) G. – mającym braki w treści), na potwierdzenie wykonywania tego rodzaju pracy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarżący urodził się w dniu (...), zatem w dniu (...) 2015r. ukończył 60 lat.

(bezsporne)

W okresie od 1 kwietnia 1974r. do 30 kwietnia 1975r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w G. z siedzibą w Mrocznie w Zakładzie Nr (...) w G. jako traktorzysta. Skarżący zajmował się wykonywaniem przy pomocy ciągnika rolniczego prac polowych i transportowych. Zdarzało się również, że skarżący zajmował się obsługą kolumny parnikowej PAC 1,8, na rzecz poszczególnych gospodarstw rolnych.

(dowód: świadectwo pracy k. 5 akt emerytalnych – plik KP, świadectwa pracy, oświadczenia, kwestionariusz osobowy, podanie – dokumenty z akt osobowych – koperta k. 34, zeznania świadka K. J. z rozprawy z dnia 16 listopada 2015r. oraz zeznania wnioskodawcy w połączeniu z jego wyjaśnieniami z tej samej rozprawy)

W okresach od 3 maja 1975r. do 16 sierpnia 1976r. oraz od 4 października 1977r. do 13 lipca 1981r. skarżący pracował w Przedsiębiorstwie (...)
(...) w G. (dalej (...) w G.) jako monter instalacji i urządzeń elektroenergetycznych, w pełnym wymiarze czasu pracy. Zajmował się on wówczas pracami przy budowie sieci elektrycznych. Skarżący czynności zawodowe wykonywał przede wszystkim przy pomocy ciągnika rolniczego, a polegały one na rozwożeniu, stawianiu, demontażu słupów elektrycznych, rozwożeniu kotw, rozciąganiu i naciąganiu linii elektrycznych oraz transportowaniu konstrukcji urządzeń elektrycznych. Do tego, w przypadku konieczności, skarżący zajmował się montażem (wiązaniem) linii elektrycznych na słupach. W okresie od 27 kwietnia 1979r. do 15 kwietnia 1981r. skarżący odbył zasadniczą służbę wojskową, po czym podjął zatrudnienie w dniu 21 kwietnia 1981r. W trakcie tego zatrudnienia skarżący nie wykonywał pracy w dniach 8 grudnia 1975r. 16-21 sierpnia 1976r. z przyczyn nieusprawiedliwionych.

(dowód: świadectwa pracy k. 7 i 17, wyciąg z książeczki wojskowej 23 akt emerytalnych – plik KP, świadectwo pracy, angaże, umowa o pracę, karta obiegowa, kwestionariusz osobowy, notatki – dokumenty z akt osobowych – koperta k. 32 a.s., zeznania świadka J. P. z rozprawy z dnia 16 listopada 2015r. oraz zeznania wnioskodawcy w połączeniu z jego wyjaśnieniami z tej samej rozprawy)

W okresie od 15 lutego 1977r. do 30 września 1977r. skarżący pracował w Gminnej Spółdzielni (...) w (...) w charakterze robotnika magazynowego.

(bezsporne, ponadto świadectwo pracy k. 17 akt emerytalnych – plik KP)

W okresie od 2 listopada 1981r. do 18 marca 1985r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Zakładach (...) w S. k. I. jako robotnik transportowy.

(bezsporne, ponadto świadectwo pracy k. 7 akt emerytalnych – plik KP)

W okresie od 19 marca 1985r. do 31 grudnia 1998r. (ostatecznie do 17 października 2001r.) w P.P.U.P. (...) w T. na stanowisku listonosza.

(bezsporne, ponadto świadectwo pracy k. 30 akt emerytalnych)

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie skarżącego zasługiwało na uwzględnienie, przy czym należy zaznaczyć, że wobec okoliczności, które można było ustalić dopiero w toku postępowania sądowego.

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić podstawę materialnoprawną wniosku skarżącego, co pozwoli na wskazanie i omówienie tylko tych okoliczności spornych, które były istotne dla rozstrzygnięcia. Z art. 184 ustawy emerytalnej wynika, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, a więc w dniu 1 stycznia 1999r.,
osiągnęli po pierwsze okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz po drugie okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. w niniejszej sprawie wynoszący 25 lat. Przy tym emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie na dochody budżetu państwa środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu. Stosownie do powołanego w części wstępnej uzasadnienia §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Skarżący bezspornie spełnia kryterium wymaganej na dzień 1 stycznia 1999r. sumy 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, skończył 60 lat i złożył wniosek o przekazanie środków z OFE do budżetu państwa. Spór ograniczał się do tego, czy ubezpieczony legitymuje się stażem 15 lat pracy w warunkach szczególnych, również na dzień 1 stycznia 1999r., przy czym pozwany nie kwestionował takiego charakteru pracy ubezpieczonego w okresie od 19 marca 1985r. do 30 listopada 1997r., tj. okresu 12 lat, 8 miesięcy i 13 dni, kiedy to wnioskodawca wykonywał pracę listonosza.

Wnioskodawca w trakcie postępowania administracyjnego nie przedłożył świadectw wykonywania prac w warunkach szczególnych obejmujących wszystkie sporne okresy zatrudnienia, tj. dokumentów pod względem formalnym zgodnych z §2 ust. 2 powoływanego wcześniej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., który to przepis stanowi, że okresy pracy m.in. w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w odpowiednim świadectwie. Wobec tego pozwany miał podstawy do kwestionowania przedłożonych świadectw pracy, tym bardziej, iż w pozostałej dokumentacji dotyczącej zatrudnienia skarżącego w (...) w G. widniały odmienne określenia stanowisk, takie jak elektromonter instalacji i urządzeń elektroenergetycznych, elektromonter, czy kierowca ciągnika. Do tego można zauważyć, że skarżący razem z wnioskiem o emeryturę nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych w (...) w G. jako traktorzysty, co uzupełnił dopiero wraz ze złożeniem odwołania. Trzeba zauważyć, że słusznie organ rentowy twierdził, iż świadectwo to zawiera braki polegające na niewskazaniu przez wystawiającego działu, pozycji i punktu właściwych przepisów resortowych. Niemniej jednak świadectwo takie bądź jego brak nie jest bezwzględną przesłanką ani do zaliczenia, ani do niezaliczenia danej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Decydujące znaczenie ma zawsze fakt rzeczywistego wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
W sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie charakteru pracy także
w oparciu o inne dowody niż świadectwo z zakładu pracy, nawet jeśli pracownik go nie
posiada, bądź przedkłada świadectwo nieodpowiadające określonej w przepisie formie.
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego zasadne było przyjęcie, że suma okresu pracy skarżącego w warunkach szczególnych przekraczała 15 lat.

Trzeba też wyjaśnić, że skoro art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej odwołuje się do przepisów dotychczasowych, to obowiązujące w tym zakresie i przywoływane już kilkakrotnie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., wydane zostało w oparciu o delegację z art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zmianami), w którym Radzie Ministrów powierzono w szczególności określenie rodzaju prac lub stanowisk pracy oraz warunków, na podstawie których osobom m.in. zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury w niższym wieku. Wprawdzie wobec tego za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników stale zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 53 ust. 2 tej samej ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. i tożsama regulacja w obecnie obowiązującym art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej), jednak jednocześnie tylko tych pracowników, którzy wykonują rodzaj prac lub zajmują stanowiska pracy określone w przywołanym wyżej rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983r. W wykazie A, stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, wymieniono m.in. prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych (Dział II „W energetyce”) oraz prace kierowców ciągników (Dział VIII „W transporcie i łączności”, poz. 3). Mając na uwadze okresy pracy skarżącego w (...) w G., pomocniczo można odwołać się do przepisów resortowych, wydanych w oparciu o §1 ust. 2 tegoż rozporządzenia, do zarządzenia Nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach. W załączniku Nr 1, w dziale II „W energetyce” pod poz. 1 „Prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.” wymienione zostało w punkcie 9 stanowisko elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych, a w dziele VIII „W transporcie i łączności” pod poz. 3 w pkt 3 – stanowisko kierowcy ciągnika. W ocenie Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe, a w szczególności dowody z osobowych źródeł dowodowych pozostające w związku z dokumentacją z akt osobowych skarżącego, dało jednoznaczne podstawy do ustalenia, że praca skarżącego w (...) w G. w spornych okresach pracy, z wyłączeniem służby wojskowej (27 kwietnia 1979r. - 15 kwietnia 1981r.) odpowiadała pracy na stanowisku kierowcy ciągnika i elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych, zaliczanych do pracy w warunkach szczególnych. Zeznania świadka J. P., którym Sąd dał wiarę w zupełności potwierdziły stanowisko skarżącego o wykonywaniu pracy elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych, z zaznaczeniem, iż w przypadku ubezpieczonego tego rodzaju prace były wykonywane przy pomocy ciągnika. Do tego świadek dodał, że skarżący w pozostałym czasie pracy zajmował się montażem (wiązaniem) linii energetycznych na słupach.

Przy ocenie charakteru pracy skarżącego w okresach zatrudnienia w (...) w G. jako pracy w warunkach szczególnych należało także rozważać ewentualne zaliczenie do tego stażu pracy również okres odbytej przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej, do czego podstawę stanowił art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (w brzmieniu obowiązującym
w okresie pełnienia przez wnioskodawcę służby wojskowej, Dz.U. z 1979r. Nr 18 poz. 111 ze zmianami), z którego wynika, że pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. Z wyciągu z książeczki wojskowej (k. 23 akt emerytalnych – plik KP) oraz karty przebiegu zatrudnienia wynika (k. 86 akt emerytalnych) wynika, iż skarżący, po zwolnieniu ze służby wojskowej w dniu 15 kwietnia 1981r., podjął zatrudnienie w dniu 21 kwietnia 1981r., zatem z zachowaniem trzydziestodniowego terminu. W rezultacie w ocenie Sądu okresy pracy skarżącego w Przedsiębiorstwie (...) w G., pozwalały na przyjęcie, iż ubezpieczony legitymuje się wymaganym stażem 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ze spornych okresów z tego zatrudnienia ubezpieczonego podlegały wyłączeniu jedynie okresy nieusprawiedliwionych nieobecności, tj. 8 grudnia 1975r. (k.11 akt osobowych) i od 16 do 21 sierpnia 1976r. (k.18 akt osobowych) oraz okres pomiędzy zwolnieniem ze odbycia zasadniczej służby wojskowej a ponownym podjęciem pracy, tj. 16-20 kwietnia 1981r., czyli łącznie 22 dni.

W opisanej sytuacji odpadła potrzeba szczegółowego badania pracy skarżącego w (...) w G.. Tylko więc na marginesie należy zauważyć, że mogły budzić wątpliwość przy ewentualnym zakwalifikowaniu okresu tego zatrudnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych czynności skarżącego polegające na pracy przy kolumnie parnikowej, tym bardziej, że świadek K. J. zeznał, iż w razie potrzeby te czynności były wykonywane przez traktorzystów. Do tego z akt osobowych wynika, iż skarżący został zapoznany z obsługą kolumny parowej PAD 1,8 oraz przepisami z zakresu BHP i przeciw pożarnictwa (k. 10 akt osobowych). Nie jest więc oczywiste, że w okresie zatrudnienia w (...) ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze. Sąd nie badał jednak szczegółowo tego okresu zatrudnienia, gdyż również bez niego wykazany staż pracy w warunkach szczególnych przekraczał 15 lat.

Wnioski wypływające z przedstawionych ustaleń musiały być jednoznaczne, tj. że ubezpieczony w toku postępowania sądowego udowodnił, iż zachodzą wszystkie przesłanki wnioskowanego prawa. Skutkowało to zmianą zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴§2 kpc przez przyznanie prawa do tejże emerytury od dnia ukończenia 60. roku życia, tj. od dnia (...) 2015r. (pkt I. wyroku) oraz stwierdzeniem na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej a contrario, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt II. wyroku).

O kosztach orzeczono w oparciu o art. 98 ust. 1 i 3 kpc, art. 108 ust. 1 kpc oraz §11 ust. 2 w zw. z §2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013r. poz. 490 ze zmianami; w brzmieniu sprzed 1 sierpnia 2015r. – z uwagi na datę złożenia odwołania; pkt III wyroku).