Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Elblągu

POSTANOWIENIE

Dnia 28 lutego 2013 roku

Sąd Okręgowy w Elblągu I Wydział Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący SSO Krzysztof Nowaczyński

Sędziowie : SO Dorota Zientara

SO Arkadiusz Kuta ( spr. )

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2013 roku w Elblągu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku M. U.

z udziałem K. U.

o podział majątku

na skutek zażalenia uczestniczki

od postanowienia Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim

z dnia 28 grudnia 2012 roku , sygnatura akt I Ns 386/11

p o s t a n a w i a :

zmienić zaskarżone postanowienie i oddalić wniosek M. U. o udzielenie zabezpieczenia .

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Nowym Mieście Lubawskim , postanowieniem z dnia 28 grudnia 2012 roku , udzielił wnioskodawcy M. U. zabezpieczenia roszczenia o ustalenie prawa własności nieruchomości położonych : w G. 33A , dla której Sąd Rejonowy w Nowym Mieście Lubawskim prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) , (...) ( (...) ) oraz Ł. ( (...) ) przez ustanowienie zakazu zbywania tych nieruchomości przez uczestniczkę K. U. .

W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd pierwszej instancji wskazał , że wnioskodawca domagał się podziału majątku wspólnego z byłą żoną – uczestniczką K. U. , między innymi przez ustalenie , że opisane w sentencji nieruchomości stanowią jego własność bowiem sfinansował ich zakup ze środków pochodzących z majątku odrębnego . Jako cudzoziemiec nie mógł ich nabyć we własnym imieniu , a więc zostały zakupione „ na nazwisko uczestniczki postępowania ” . Przypomniał dalej Sąd Rejonowy normę art. 730 ¹ § 1 k.p.c. wskazując , że udzielenia zabezpieczenia żądać może uczestnik , który uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia , a interes ten istnieje wtedy gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie . Uznał Sąd pierwszej instancji , że przesłanki te ziściły się . Nie przesądzając o zasadności roszczenia przyjąć można , że jest ono uprawdopodobnione oświadczeniami pisemnymi i ustnymi wyjaśnieniami co do okoliczności zakupu nieruchomości . Zasadne ma być także uznanie , iż brak zabezpieczenia może poważnie utrudnić osiągnięcie celu postępowania . Ewentualna sprzedaż nieruchomości przez uczestniczkę postępowania , wobec ochrony nabywcy rękojmią dobrej wiary ksiąg wieczystych , zniweczyłaby starania wnioskodawcy o ustalenie jego prawa własności . Pomimo błędnego sformułowania wniosku , jego sensem miało być de facto ustanowienie zakazu sprzedaży nieruchomości . Wpis ostrzeżenia nastąpić może w oparciu o postanowienie ustanawiające zakaz sprzedaży .

Zażalenie od tego postanowienia wniosła K. U. , zaskarżając je w całości i zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego , to jest art. 731 ¹ §§ 1 i 2 k.p.c. oraz art. 233 k.p.c. , przez niezasadne uznanie , że wnioskodawca uprawdopodobnił roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia podczas gdy postepowanie toczy się od ponad roku , a uczestniczka nie podjęła żadnych czynności zmierzających do sprzedaży nieruchomości , wnioskodawca nie wykazał by czynności takie zostały podjęte lub zamierzała podjąć , a nadto jego roszczenia nie zostały uprawdopodobnione – przeciwnie , zebrany materiał pozwala sądzić , że nie przysługuje wnioskodawcy roszczenie związane z ustaleniem prawa własności . Skarżąca widzi także naruszanie art. 128 § 1 k.p.c. i art. 133 § 3 k.p.c. polegające na niedoręczeniu pełnomocnikowi uczestniczki odpisu wniosku o zabezpieczenie . Wniosła skarżąca o uchylenie zaskarżonego postanowienia , ale zważywszy na treść rozstrzygnięcia i zarzutów zażaleniowych , raczej o jego zmianę i oddalenie wniosku o zabezpieczenie roszczenia lub uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania .

W uzasadnieniu zażalenia skarżąca podniosła , iż zaniechanie doręczenia odpisu wniosku utrudnia podjęcie polemiki z argumentami wnioskodawcy . Roszczenie wnioskodawcy wynika z jego twierdzeń o zawarciu powierniczych umów zakupu nieruchomości , ale twierdzenia te postawiono na potrzeby postepowania o podział majątku . Uczestniczka nie podjęła żadnych działań zmierzających do zbycia nieruchomości stanowiących przedmiot zabezpieczenia , choć mogła to uczynić w każdej chwili . Wnioskodawca nie wnosił wcześniej o zabezpieczenie roszczenia , a teraz nie wykazał aby nastąpiła jakakolwiek zmiana uzasadniająca to żądanie .

Sąd Okręgowy zważył , co następuje :

Zażalenie K. U. okazało się zasadne .

Powinnością wnioskującego o udzielenie zabezpieczenia jest uprawdopodobnienie roszczenia oraz interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia ( art. 730 ¹ § 1 k.p.c. ) . Według art. 731 ¹ § 2 k.p.c. interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy , gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub osiągnięcie celu postępowania .

M. U. domagał się „ zabezpieczenia postępowania ” co skłoniło Sąd pierwszej instancji do założenia , zważywszy na wnioskowany sposób zabezpieczenia , że dochodzi się udzielenia zabezpieczenia roszczenia wnioskodawcy o ustalenie prawa własności nieruchomości objętych żądaniem zakazu zbywania . Zaakceptowano także dość zdawkowe tezy wnioskodawcy odnośnie wiarygodności jego roszczenia i interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia . Zastępowanie wnioskodawcy we właściwym określeniu przedmiotu wniosku o udzielenie zabezpieczenia nie przyniosło zresztą pożądanych skutków . Pomimo dostrzeganej przez Sąd odwoławczy chwiejności stanowiska wnioskodawcy odnośnie żądań jakie prezentuje względem nieruchomości wymienionych we wniosku o udzielenie zabezpieczenia ostatnio popierał on roszczenie o zobowiązanie uczestniczki do złożenia oświadczeń woli o nieodpłatnym przeniesieniu na niego własności tych nieruchomości ( tak w pismach procesowych pełnomocnika wnioskodawcy z 24 kwietnia 2012 roku i 25 października 2012 roku , karty 84 i 212 ) . Dochodzi zatem M. U. raczej roszczeń o ukształtowanie prawa niźli o ustalenie stanu prawnego . Ten jest zaś jasny i wynika z ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości . Prawo własności przysługuje K. U. . W tym kontekście błędny jest wywód z uzasadnienia wniosku o udzielenie zabezpieczenia jakoby wnioskodawca udowodnił , iż przedmiotowe nieruchomości stanowią jego własność . Przeciwnie – chcąc zobowiązania uczestniczki do złożenia oświadczenia o przeniesieniu własności nieruchomości zakłada przecież , że jest ona ich właścicielką , bo tylko wówczas mogłaby nieruchomościami rozporządzić na rzecz wnioskodawcy – ten zaś , będąc ich właścicielem , nie żądałby przecież przeniesienia tego prawa . Skoro we wniosku o udzielenie zabezpieczenia należy uprawdopodobnić roszczenie to już z przyczyn wyżej wskazanych ( samego sformułowania wniosku i jego uzasadnienia ) nie sposób uznać , że wymóg ten spełniono . Przeciwnie , ograniczono się do przedstawienia argumentacji czyniącej roszczenie o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli niewiarygodnym bowiem żądanie właściciela , aby przenieść na niego prawo własności jest z natury rzeczy bezzasadne , a tym samym wniosek o udzielenie zabezpieczenia podlegał oddaleniu . Niejasne pozostają nadto okoliczności , które miałyby spowodować powstanie u wnioskodawcy uprawnienia do nabycia nieruchomości w świetle przepisów ustawy z dnia 24 marca 1920 roku o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców ( tekst jednolity z 2004 roku Dziennik Ustaw Numer 167 pozycja 1758 ze zmianami ) .

Oczywiście dostrzega się w instancji odwoławczej sedno wniosku , w którym potocznie rozumiejąc istotne dla sprawy zagadnienia prawne , zakłada się , że „ rzeczywistym ” właścicielem jest ten kto sfinansował nabycie , a nie ten „ na którego nazwisko czynności tej dokonano ” . Podstawy dla obowiązku uczestniczki aby przeniosła własność nieruchomości na wnioskodawcę poszukuje się w umowach fiducjarnego nabycia nieruchomości , które zważywszy na daty , w których uczestniczka stała się ich właścicielką , zawierano jeszcze przed zawarciem przez strony związku małżeńskiego . Wykonanie umowy przez powiernika ( K. U. ) miałoby chyba polegać na przeniesieniu nabytych praw na zleceniodawcę ( M. U. ) , choć i to nie jest ostatecznie pewne skoro według relacji wnioskodawcy umowa polegać miała raczej na rozporządzeniu nieruchomościami przez uczestniczkę na wypadek śmierci ( „ na cele charytatywne ” ) . Podsumowując - uczestniczka miałaby zatem oświadczenie takie złożyć wykonując umowy zawarte przed powstaniem małżeńskiej wspólności majątkowej i na skutek żądań zgłaszanych obecnie , to jest po ustaniu wspólności ustawowej . Roszczenia swoje przedstawił M. U. we wszczętej ze swego wniosku sprawie o podział majątku , ewentualnie podział majątku i zniesienie współwłasności . Tymczasem nic nie wskazuje aby nieruchomości te mogły być zaliczone do majątku wspólnego . Nie można także w opisanym stanie rzeczy dopatrzyć się jurydycznych podstaw do założenia , że pomiędzy zainteresowanymi istnieje współwłasność nieruchomości lub współwłasność powstanie na skutek uwzględnienia żądań M. U. . Nie sposób wreszcie uznać za prawdopodobne aby w ramach wszczętego postępowania o podział majątku M. U. uzyskać mógł uwzględnienie swych roszczeń odnośnie nieruchomości . W toku postępowania o podział majątku nie ustala się bowiem składu majątków osobistych byłych małżonków . Błędne jest zatem twierdzenie , że nieudzielenie zabezpieczenia może uniemożliwić lub poważnie utrudnić wykonanie orzeczenia jakie zapaść ma w prowadzonej w pierwszej instancji sprawie o podział majątku i zniesienie współwłasności .

Wskazać trzeba wreszcie , że przytoczona w uzasadnieniu wniosku teza o możliwych czynnościach uczestniczki polegających na rozporządzeniu nieruchomościami jest oczywista o ile taktować ją jako prostą konstatację , że właścicielowi służy uprawnienie do korzystania z rzeczy i rozporządzania rzeczą , co w przypadku prawa własności nieruchomości wyraża się tym , że osoba ujawniona jako właściciel w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości , może nieruchomość tą zbyć bez przeszkód natury prawnej . Wnioskodawca obawia się , że uczestniczka tak właśnie uczyni . Twierdzenie to pozostaje jednak gołosłowne i zważywszy na tak zdawkowe potraktowanie kwestii uwiarygodnienia interesu prawnego , oznaczać może tylko tyle , że wnioskodawca rozumie , że właściciele nieruchomości mają uprawnienie do ich zbywania . Stawianie uczestniczce zarzutu , że planuje sprzedaż jest zaś jedynie spekulacją , nie spełniającą wymogów uprawdopodobnienia okoliczności istotnych dla udzielenia zabezpieczenia . To prawda , że nie wymaga się dowodu istnienia interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia , ale w świetle nomy art. 243 k.p.c. same twierdzenia nie wystarczają . Wnioskodawca nie zechciał w uzasadnieniu swego wniosku wskazać na takie zachowania K. U. , które mogłyby potwierdzać , że zmierza ona do wyzbywania się składników swego mienia . Dokładnie chodziłoby zresztą o wywód naprowadzający na zamiar zbycia akurat tych nieruchomości , które objęto wnioskiem o zabezpieczenie . Przecież w piśmie z dnia 25 października 2012 roku ( karta 219 ) wnioskodawca wymienia kolejne trzy nieruchomości nieobjęte wnioskiem o podział majątku , odnośnie których uczestniczka „ widnieje jako właścicielka ” .

Nie da się pominąć wymagania uprawdopodobnienia interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia przez odwołanie do art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece ( tekst jednolity z 2001 roku Dziennik Ustaw Numer 124 pozycja 1361 ze zmianami ) . Przepis ten stanowi , że do udzielenia zabezpieczenia roszczenia o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym nie jest potrzebne wykazanie , że powód ma interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia . Wbrew przekonaniu wnioskodawcy nie ma faktycznego ani jurydycznego podobieństwa pomiędzy roszczeniem z art. 10 u.k.w.h. , a żądaniami zgłoszonymi w niniejszej sprawie . Uzgodnienia dokonuje się w związku z wadliwością wpisu . Gdy do zmiany stanu prawnego ujawnionego w księdze dojść ma na skutek zdarzenia prawnego czyniącego dotychczasowy stan nieaktualnym nie wszczyna się postępowania o usunięcie niezgodności . Podstawą wpisu M. U. jako właściciela nieruchomości objętych wnioskiem ma być orzeczenie zastępujące oświadczenie woli dotychczasowego właściciela – K. U. .

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy , na mocy art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. , postanowił jak w sentencji .